درسنامه گزیده سیمای عقاید شیعه صفحه 121

آری، بدعت به معنای لغوی که شامل دین و غیردین می‌شود خوب و بد دارد. هر چیز نوپدیدی که برای زندگی جوامع سودمند باشد، مثل عادت‌ها و رسم‌ها که انجام می‌شود، بدون نسبت دادن آن به دین، و ذاتاً هم حرام نباشد، بدعت خوبی است، یعنی کار تازه و سودمند برای جامعه است. مثل مراسم جشن ملی برای روز استقلال، یا تجمع برای ابراز تنفر از دشمنان، یا برگزاری جشن برای روز تولد یک قهرمان. پس هرچه که خودش حلال باشد، مانعی نیست که مردم بر محور آن هماهنگ شوند و آن را رسم و عادتی کنند که در مناسبت‌ها عمل شود. ولی آن چه حرام باشد، اگر رسم و عادت رایج شود، مثل حضور زنانِ بی‌حجاب و آرایش کرده در مجالس مردانه که برای استقبال یا مهمانی برگزار می‌شود، این خودش ذاتاً حرام است نه به عنوان بدعت شرعی و دخالت در امور دین و تشریع برخلاف شرع، بلکه گناهی است که رواج یافته، ولی نه به اسم دین و شریعت.

یک سری امور اعتقادی یا احکام عملی است که به بدعت بودن متهم می‌شود، با آن‌که در قرآن و حدیث، چه به صورت خاصّ یا عام، اصل و ریشه دارد، برای روشن شدن مسأله، به اختصار به این امور می‌پردازیم و ریشه‌های شرعی آن را هم یاد می‌کنیم.

الف. تقیه هنگام ترس بر جان و مال

تقیه آن است که مسلمان وقتی بر جان و مال و آبروی خویش بیمناک باشد، عقیده خود را پنهان دارد. این امر مورد اتفاق همه مسلمانان است و از قرآن و سنت گرفته شده است.