- دیباچه 1
- بخش اوّل: شیعه و تشیّع 4
- اشاره 4
- درس اول: شیعه در لغت و اصطلاح، واژه شیعه در قرآن و حدیث 5
- اشاره 5
- «شیعه» در لغت و اصطلاح 5
- واژه شیعه در قرآن و حدیث 7
- پیدایش مذهب شیعه 11
- اشاره 11
- درس دوم: پیدایش مذهب شیعه 11
- حدیث آغاز دعوت 12
- بیان فضایل علی (ع) 12
- حدیث منزلت 13
- اعلان برائت از مشرکین 13
- حدیث غدیر 14
- درس سوم: فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- اشاره 20
- فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- فرضیه نخست: تشیع، ساخته و پرداخته عبدالله بن سبا 21
- نظر محقّقان درباره این فرضیه 22
- فرضیه دوم: رنگ و ریشه ایرانی تشیع 24
- اشاره 29
- بخش دوم: اصول اعتقادی 29
- درس چهارم: انواع توحید، صفات ذات و صفات فعل، صفات ثبوتیه و صفات سلبیه 30
- اصول اعتقادی 30
- اشاره 30
- توحید در صفات 31
- توحید ذاتی 31
- توحید در آفرینش 32
- توحید در ربوبیت 33
- توحید در حاکمیت 35
- توحید در عبادت 36
- صفات ثبوتیه و سلبیه 37
- صفات ذات و صفات فعل 37
- قضا و قدر 40
- اشاره 40
- درس پنجم: قضا و قدر، انسان موجود مختار، ضرورت نبوّت عامّه وخاصه، معاد و قیامت 40
- انسان، موجود مختار 41
- نبوّت خاصّه 42
- صفات انبیا 42
- ضرورت نبوّت عامّه 42
- معاد و قیامت 43
- بخش سوم: معیار توحید و شرک در عبادت 46
- اشاره 46
- معیار توحید و شرک در عبادت 47
- درس ششم: معیار توحید و شرک در عبادت، استعانت از غیر خداوند، درخواست شفاعت از مأذونان، توسّل به پیامبر (ص) و اولیا، نذر برای اولیا و تبرّک به آثار آنها 47
- اشاره 47
- استعانت از غیر خداوند 50
- درخواست شفاعت از مأذونان برای شفاعت 53
- اشاره 53
- اوّل: حقیقت و معنای شفاعت 53
- دوم: بررسی آیات نفی کننده و اثبات کننده شفاعت 55
- اشاره 55
- دسته اول: نفی کننده شفاعت 56
- دسته دوّم: نفی صلاحیت بتها برای شفاعت 56
- دسته سوّم: انحصار شفاعت در خدا و عدم شرکت دیگری 57
- دسته چهارم: شفاعت به اذن خدا 57
- سوم: محدوده شفاعت 58
- چهارم: شفاعتطلبی از پیامبر (ص) و اولیا که مأذون در شفاعتند 60
- توسّل به پیامبر (ص) و اولیا با همه اقسامش 62
- اشاره 62
- اول: توسل به خود پیامبر (ص) و قداست و شخصیت او 62
- دوم: توسّل به حق پیامبر (ص) و پیامبران و صالحان 66
- سوم: توسل به دعای پیامبر (ص) و صالحان پس از مرگ 67
- نذر برای اولیا 68
- تبرّک به آثار اولیا 69
- اشاره 69
- ١. تبرّک به مقام ابراهیم (ع) 70
- ٢. پیراهن یوسف و بینایی یعقوب (ع) 70
- ٣. تبرّک به جایگاه اصحاب کهف 71
- زیارت قبور 77
- درس هفتم: زیارت قبور، بنای بر قبور، بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها و گریه بر مرده 77
- اشاره 77
- زیارت قبر پیامبر (ص) 78
- بنای بر قبور 80
- بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها 81
- روش مسلمانان در بنای بر قبور صالحان 82
- گریه بر مرده 84
- تحلیلی بر حدیثِ عذاب شدن مرده بر اثر گریه بستگان 87
- اشاره 90
- بخش چهارم: جایگاه قرآن نزد شیعه 90
- درس هشتم: جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه، مصونیت قرآن از تحریف، تحریف در لغت و اصطلاح، امتناع راهیابی تحریف به قرآن 91
- اشاره 91
- مصونیت قرآن از تحریف 91
- جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه 91
- تحریف در لغت و اصطلاح 92
- امتناع راهیابی تحریف به قرآن 94
- اشاره 98
- گواهی قرآن به عدم تحریف - آیه حفظ 98
- درس نهم: گواهی قرآن به عدم تحریف و گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 98
- آیه نفی باطل 99
- آیه جمع و قرائت قرآن 100
- گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 100
- اشاره 100
- ١. اخبار عرضه احادیث بر قرآن 100
- آیه حفظ 102
- ٢. حدیث ثقلین 102
- آیه جمع و قرائت قرآن 103
- آیه نفی باطل 103
- درس دهم: شیعه و مصونیت قرآن از تحریف، دو شبهه پیرامون تحریف، تاریخ گردآوری قرآن کریم 104
- اشاره 104
- شیعه و مصونیت قرآن از تحریف 104
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 107
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 107
- دو شبهه پیرامون تحریف 107
- اشاره 108
- تاریخ گردآوری قرآن کریم 108
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 111
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 111
- بخش پنجم: بدعت در قرآن و حدیث 113
- اشاره 113
- بدعت در لغت و اصطلاح 114
- درس یازدهم: بدعت در لغت و اصطلاح، بدعتگذاری در تعریف بدعت، عوامل پیدایش بدعت 114
- اشاره 114
- بدعتگذاری در تعریف بدعت 116
- عوامل پیدایش بدعت 117
- اشاره 120
- بدعت نیکو، بدعت زشت 120
- درس دوازدهم: بدعت نیکو و بدعت زشت 120
- اشاره 120
- الف. تقیه هنگام ترس بر جان و مال 121
- ب. ازدواج موقت 123
- ج. بداء، یا تغییر سرنوشت با کارهای نیک و بد 124
- اشاره 126
- د. خمس در قرآن و حدیث 126
- ١. وجوب خمس در معدن از باب غنیمت 128
- ٢. خمس در سود کسب 130
- ه. رجعت 133
- اشاره 137
- بخش ششم: امامت نزد شیعه و اهل سنت 137
- نقش امامت نزد شیعه امامیه 138
- اشاره 138
- درس سیزدهم: نقش امامت نزد شیعه امامیه، ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 138
- اشاره 140
- ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) 140
- ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 140
- ١. محال بودن رها کردن امت بدون پیشوا 140
- اشاره 140
- ٢. امت اسلامی و خطر سهجانبه 141
- ٣. تعیین امام در احادیث پیامبر (ص) 142
- اشاره 142
- ٢-٣. حدیث منزلت 143
- ١-٣. حدیث یوم الدّار 143
- ٣-٣. نصب امام در روز غدیر 144
- ساختار دوم: سپردن کار به مردم 149
- درس چهاردهم: ساختار دوم: سپردن کار به مردم، سنت نبوی و دوازده امام، اوصاف امام 149
- اشاره 149
- اشاره 149
- ١. اجماع مسلمانان 150
- ٢. آیا شوری اساس حکومت است؟ 151
- اشاره 152
- سنت نبوی و دوازده امام 152
- اشاره 155
- اوصاف امام 155
- اشاره 155
- الف. عصمت 155
- عصمت امام در قرآن کریم 156
- ج. برترین مردم 157
- ب. اعلمیت 157
- اشاره 159
- بخش هفتم: اهل بیت (ع) 159
- درس پانزدهم: اهل بیت (ع) در احادیث پیامبر (ص) ، مرجعیت علمی اهلبیت (ع) 160
- اشاره 160
- اهل بیت (ع) 160
- اهل بیت: در احادیث پیامبر (ص) 161
- اهل بیت (ع) در لغت 161
- اشاره 162
- مرجعیت علمی اهل بیت (ع) 162
- ١. حدیث ثقلین 163
- ٢. حدیث سفینه 164
- بخش هشتم: امام مهدی منتظر (ع) 168
- اشاره 168
- ظهور مصلح جهانی در آخر الزّمان 169
- درس شانزدهم: ظهور مصلح جهانی در آخر الزمان، اصل و نسب او، ولادت امام مهدی منتظر (ع) 169
- اشاره 169
- اصل و نسب او 170
- ولادت امام مهدی منتظر (ع) 171
- غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین 174
- درس هفدهم: غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین، امام مهدی (ع) و طول عمر، علایم ظهور امام منتظر (ع) ، آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 174
- اشاره 174
- علایم ظهور امام منتظر (ع) 176
- امام مهدی (ع) و طول عمر 176
- آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 177
- اشاره 183
- بخش نهم: صحابه و تابعین 183
- صحابه و تابعین 184
- درس هجدهم: صحابه و تابعین، تأثیر همنشینی در جانها، انواع صحابه در قرآن 184
- اشاره 184
- تعریف صحابه و تابعین 184
- تأثیر همنشینی در جانها 185
- انواع صحابه در قرآن 188
- اشاره 188
- الف. خبردادن قرآن از ارتداد گروهی از صحابه 189
- ج. خیانت به سبب آمیزش پنهانی 190
- ب. پیامبر (ص) را در حال سخنرانی ترک کردن 190
- د. فاسقی فریبکار 191
- و. نزاع و تخاصم بر سر غنایم 192
- ح. فرار از جنگ 193
- ط. نسبت فریب به خدا و پیامبر (ص) 194
- ی. منافقان نفوذی در بین صحابه 195
- الف. سردسته گروه تبهکار 198
- اشاره 198
- درس نوزدهم: سنت نبوی و عدالت صحابه، موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست، صحابه در آیینه تاریخ 198
- اشاره 198
- سنت نبوی و عدالت صحابه 198
- ب. نافرمانی نسبت به فرمان پیامبر (ص) برای آوردن قلم و دوات 199
- ج. بازگشت به قهقرا پس از رحلت پیامبر (ص) 200
- الف. همه آمرزیدهاند مگر. . . 201
- اشاره 201
- موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست 201
- ج. پیشگویی از سرانجام ذوالخویصره 202
- ب. خدایا از کرده خالد به درگاه تو برائت میجویم 202
- ه. نماز نخواندن پیامبر (ص) بر یکی از صحابه 203
- و. خبر دادن پیامبر (ص) از فرجام سیاه بعضی صحابه 203
- صحابه در آیینه تاریخ 204
- ز. صحابی قصاص میشود 204
- اشاره 207
- بخش دهم: وضو و نماز 207
- اشاره 208
- درس بیستم: وضو 208
- وضو و کیفیت شستن دستها 208
- وضو و مسح پاها یا شستن آنها؟ 210
- اشاره 211
- سبب اختلاف چیست؟ 211
- ٢. تمسّک به روایاتِ نسخ شده شستن 212
- ١. اختلاف قرائت 212
- ٣. اشاعه شستن از طرف حکومت 213
- مسح بر پا در احادیث نبوی 215
- صحابه و تابعین و مسح پاها 217
- اذان و اقامه 221
- اشاره 221
- درس بیست و یکم: اذان و اقامه 221
- اشاره 221
- اول. چگونگی تشریع اذان 222
- دوم: بخشهای اذان و اقامه 225
- اشاره 225
- بخشهای اقامه 226
- سوم: جزء بودنِ «حَی عَلی خَیرِالْعَمَلِ» در اذان 226
- چهارم: تثویب (الصّلاة خیرٌ من النّوم) در اذان صبح 228
- سخن بزرگان درباره «الصلاة خیر من النوم» 229
- دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ 233
- درس بیست و دوم: دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ و جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 233
- اشاره 233
- اشاره 233
- ١. حدیث ابوحمید ساعدی 234
- ٢. حدیث حمّاد بن عیسی 235
- ٣. روایت قاضی ابوحنیفه 238
- روایات ائمه اهل بیت (ع) 238
- جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 239
- اشاره 239
- ١. بسم الله، جزء فاتحه 240
- ٢. سبع المثانی همان سوره فاتحه است 242
- ٣. لزوم بلند گفتن بسم الله 244
- درس بیست و سوم: گفتن «آمین» پس از حمد، قنوت در رکعت دوم، سجده بر زمین 249
- اشاره 249
- گفتن «آمین» پس از حمد 249
- اشاره 251
- قنوت در رکعت دوم 251
- سجده بر زمین 251
- ١. اختلاف فقها در شرایط آنچه بر آن سجده میشود 252
- ٢. سنت در سجود، در زمان پیامبر (ص) و پس از او 254
- سجده بر لباس به خاطر عذر 257
- مرحله دوم: رخصت سجده بر حصیر و سجاده حصیری 257
- راز استفاده از تربت پاک 258
- حاصل بحث 258
- درس بیست و چهارم: نشستن پس از سجده دوم، جمع بین دو نماز 263
- اشاره 263
- نشستن پس از سجده دوم 263
- جمع میان دو نماز در حضر در حال اختیار 264
- قرآن و جمع بین دو نماز 267
- جمع بین دو نماز در حضر و حال اختیار، در روایات 268
حنیف با تلاشی پیگیر بتواند به طور کامل این خلأ بزرگ را که با رحلت پیامبر (ص) پیش میآید پر کند.
ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص)
اشاره
در شکل و ساختار حکومت و رهبری پس از پیامبر (ص) ، دو نظریه و جهتگیری میان مسلمانان رواج دارد:
١. این که شکل حکومت، انتصابی است و امام پس از پیامبر (ص) ، به فرمان خدا و از سوی پیامبر (ص) تعیین میشود.
٢. کار به دست مردم و انتخاب آنان سپرده میشود، به یکی از شکلهایی که گفته خواهد شد.
مصالح امت اسلامی در آن زمان، کدام یک از دو شیوه و نظریه فوق را اقتضا میکرد؟
ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص)
اشاره
مصلحت امت در آن زمان میطلبید که امام و پیشوایی که جانشین پیامبر (ص) شود، از زبان پیامبر و در حال حیات او تعیین شود و بدون آن امت در مخاطرات بزرگی میافتاد. دلایل آن عبارت است از:
١. محال بودن رها کردن امت بدون پیشوا
عقل حکم میکند وقتی یک انسان مصلح، از رهگذر سالها تلاش سخت و پیگیر، بتواند یک طرح اجتماعی مخصوص به خود را به اجرا درآورد و راهی نو برای جامعه بشری عرضه کند، باید بیندیشد که به چه وسیلهای میتواند آن طرح را باقی بدارد و تضمینی برای استمرار، بلکه رشد و پیشرفت آن فراهم آورد؟