درسنامه گزیده سیمای عقاید شیعه صفحه 151

بر این تعیین و نصب اعتراض کردند.(1)اگر تعیین عمر از سوی ابوبکر صرفاً یک پیشنهاد و معرّفی نامزد بود، جایی برای اعتراض صحابه نبود.

تعیین خلیفه سوم از راه شورایی مرکب از شش‌نفر صورت گرفت که از طرف خلیفه دوم تعیین شدند و این نوعی تعیین خلیفه بود که دیگران را از مراجعه به آرای عمومی بازداشت.

از جمله موانعی که تحقق اجماع مسلمین را غیر عملی می‌سازد، پراکندگی مسلمانان در اطراف دنیاست و این مسأله، کار اجماع بر یک شخص معین را محال یا دشوار می‌سازد.

٢. آیا شوری اساس حکومت است؟

برخی از اهل سنت کوشیده‌اند ساختار حکومت اسلامی بر پایه شورا را به منزله رفراندوم و مراجعه به آرای عمومی ترسیم کنند و به دو آیه استدلال کرده‌اند:

آیه اول: وَ شٰاوِرْهُمْ فِی اَلْأَمْرِ(2); «در کارها با مردم مشورت کن.»

خداوند، به پیامبر خود دستور می‌دهد مشورت کند، تا به امت آموزش دهد در کارهای مهم خود از جمله خلافت، مشورت کنند.

پاسخ آن است که اولاً: آیه، خطاب به حاکمی است که حکومتش مستقر شده است. بیشترین چیزی که از آیه می‌توان برداشت کرد، این است که مشاوره با مردم از وظایف همه حاکمان است. اما این که خلافت با همین مشورت تحقق یابد، با این آیه نمی‌توان بر آن استدلال