- دیباچه 1
- بخش اوّل: شیعه و تشیّع 4
- اشاره 4
- درس اول: شیعه در لغت و اصطلاح، واژه شیعه در قرآن و حدیث 5
- اشاره 5
- «شیعه» در لغت و اصطلاح 5
- واژه شیعه در قرآن و حدیث 7
- پیدایش مذهب شیعه 11
- درس دوم: پیدایش مذهب شیعه 11
- اشاره 11
- بیان فضایل علی (ع) 12
- حدیث آغاز دعوت 12
- اعلان برائت از مشرکین 13
- حدیث منزلت 13
- حدیث غدیر 14
- فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- اشاره 20
- درس سوم: فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- فرضیه نخست: تشیع، ساخته و پرداخته عبدالله بن سبا 21
- نظر محقّقان درباره این فرضیه 22
- فرضیه دوم: رنگ و ریشه ایرانی تشیع 24
- اشاره 29
- بخش دوم: اصول اعتقادی 29
- درس چهارم: انواع توحید، صفات ذات و صفات فعل، صفات ثبوتیه و صفات سلبیه 30
- اصول اعتقادی 30
- اشاره 30
- توحید در صفات 31
- توحید ذاتی 31
- توحید در آفرینش 32
- توحید در ربوبیت 33
- توحید در حاکمیت 35
- توحید در عبادت 36
- صفات ثبوتیه و سلبیه 37
- صفات ذات و صفات فعل 37
- اشاره 40
- قضا و قدر 40
- درس پنجم: قضا و قدر، انسان موجود مختار، ضرورت نبوّت عامّه وخاصه، معاد و قیامت 40
- انسان، موجود مختار 41
- نبوّت خاصّه 42
- صفات انبیا 42
- ضرورت نبوّت عامّه 42
- معاد و قیامت 43
- بخش سوم: معیار توحید و شرک در عبادت 46
- اشاره 46
- اشاره 47
- معیار توحید و شرک در عبادت 47
- درس ششم: معیار توحید و شرک در عبادت، استعانت از غیر خداوند، درخواست شفاعت از مأذونان، توسّل به پیامبر (ص) و اولیا، نذر برای اولیا و تبرّک به آثار آنها 47
- استعانت از غیر خداوند 50
- اوّل: حقیقت و معنای شفاعت 53
- اشاره 53
- درخواست شفاعت از مأذونان برای شفاعت 53
- دوم: بررسی آیات نفی کننده و اثبات کننده شفاعت 55
- اشاره 55
- دسته اول: نفی کننده شفاعت 56
- دسته دوّم: نفی صلاحیت بتها برای شفاعت 56
- دسته چهارم: شفاعت به اذن خدا 57
- دسته سوّم: انحصار شفاعت در خدا و عدم شرکت دیگری 57
- سوم: محدوده شفاعت 58
- چهارم: شفاعتطلبی از پیامبر (ص) و اولیا که مأذون در شفاعتند 60
- اشاره 62
- اول: توسل به خود پیامبر (ص) و قداست و شخصیت او 62
- توسّل به پیامبر (ص) و اولیا با همه اقسامش 62
- دوم: توسّل به حق پیامبر (ص) و پیامبران و صالحان 66
- سوم: توسل به دعای پیامبر (ص) و صالحان پس از مرگ 67
- نذر برای اولیا 68
- تبرّک به آثار اولیا 69
- اشاره 69
- ١. تبرّک به مقام ابراهیم (ع) 70
- ٢. پیراهن یوسف و بینایی یعقوب (ع) 70
- ٣. تبرّک به جایگاه اصحاب کهف 71
- اشاره 77
- درس هفتم: زیارت قبور، بنای بر قبور، بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها و گریه بر مرده 77
- زیارت قبور 77
- زیارت قبر پیامبر (ص) 78
- بنای بر قبور 80
- بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها 81
- روش مسلمانان در بنای بر قبور صالحان 82
- گریه بر مرده 84
- تحلیلی بر حدیثِ عذاب شدن مرده بر اثر گریه بستگان 87
- اشاره 90
- بخش چهارم: جایگاه قرآن نزد شیعه 90
- جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه 91
- اشاره 91
- درس هشتم: جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه، مصونیت قرآن از تحریف، تحریف در لغت و اصطلاح، امتناع راهیابی تحریف به قرآن 91
- مصونیت قرآن از تحریف 91
- تحریف در لغت و اصطلاح 92
- امتناع راهیابی تحریف به قرآن 94
- اشاره 98
- درس نهم: گواهی قرآن به عدم تحریف و گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 98
- گواهی قرآن به عدم تحریف - آیه حفظ 98
- آیه نفی باطل 99
- آیه جمع و قرائت قرآن 100
- اشاره 100
- ١. اخبار عرضه احادیث بر قرآن 100
- گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 100
- ٢. حدیث ثقلین 102
- آیه حفظ 102
- آیه جمع و قرائت قرآن 103
- آیه نفی باطل 103
- اشاره 104
- درس دهم: شیعه و مصونیت قرآن از تحریف، دو شبهه پیرامون تحریف، تاریخ گردآوری قرآن کریم 104
- شیعه و مصونیت قرآن از تحریف 104
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 107
- دو شبهه پیرامون تحریف 107
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 107
- تاریخ گردآوری قرآن کریم 108
- اشاره 108
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 111
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 111
- بخش پنجم: بدعت در قرآن و حدیث 113
- اشاره 113
- اشاره 114
- درس یازدهم: بدعت در لغت و اصطلاح، بدعتگذاری در تعریف بدعت، عوامل پیدایش بدعت 114
- بدعت در لغت و اصطلاح 114
- بدعتگذاری در تعریف بدعت 116
- عوامل پیدایش بدعت 117
- اشاره 120
- بدعت نیکو، بدعت زشت 120
- اشاره 120
- درس دوازدهم: بدعت نیکو و بدعت زشت 120
- الف. تقیه هنگام ترس بر جان و مال 121
- ب. ازدواج موقت 123
- ج. بداء، یا تغییر سرنوشت با کارهای نیک و بد 124
- د. خمس در قرآن و حدیث 126
- اشاره 126
- ١. وجوب خمس در معدن از باب غنیمت 128
- ٢. خمس در سود کسب 130
- ه. رجعت 133
- اشاره 137
- بخش ششم: امامت نزد شیعه و اهل سنت 137
- اشاره 138
- درس سیزدهم: نقش امامت نزد شیعه امامیه، ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 138
- نقش امامت نزد شیعه امامیه 138
- ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 140
- ١. محال بودن رها کردن امت بدون پیشوا 140
- ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) 140
- اشاره 140
- اشاره 140
- ٢. امت اسلامی و خطر سهجانبه 141
- اشاره 142
- ٣. تعیین امام در احادیث پیامبر (ص) 142
- ١-٣. حدیث یوم الدّار 143
- ٢-٣. حدیث منزلت 143
- ٣-٣. نصب امام در روز غدیر 144
- درس چهاردهم: ساختار دوم: سپردن کار به مردم، سنت نبوی و دوازده امام، اوصاف امام 149
- اشاره 149
- اشاره 149
- ساختار دوم: سپردن کار به مردم 149
- ١. اجماع مسلمانان 150
- ٢. آیا شوری اساس حکومت است؟ 151
- اشاره 152
- سنت نبوی و دوازده امام 152
- اوصاف امام 155
- الف. عصمت 155
- اشاره 155
- اشاره 155
- عصمت امام در قرآن کریم 156
- ب. اعلمیت 157
- ج. برترین مردم 157
- اشاره 159
- بخش هفتم: اهل بیت (ع) 159
- درس پانزدهم: اهل بیت (ع) در احادیث پیامبر (ص) ، مرجعیت علمی اهلبیت (ع) 160
- اشاره 160
- اهل بیت (ع) 160
- اهل بیت: در احادیث پیامبر (ص) 161
- اهل بیت (ع) در لغت 161
- مرجعیت علمی اهل بیت (ع) 162
- اشاره 162
- ١. حدیث ثقلین 163
- ٢. حدیث سفینه 164
- بخش هشتم: امام مهدی منتظر (ع) 168
- اشاره 168
- ظهور مصلح جهانی در آخر الزّمان 169
- اشاره 169
- درس شانزدهم: ظهور مصلح جهانی در آخر الزمان، اصل و نسب او، ولادت امام مهدی منتظر (ع) 169
- اصل و نسب او 170
- ولادت امام مهدی منتظر (ع) 171
- اشاره 174
- درس هفدهم: غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین، امام مهدی (ع) و طول عمر، علایم ظهور امام منتظر (ع) ، آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 174
- غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین 174
- علایم ظهور امام منتظر (ع) 176
- امام مهدی (ع) و طول عمر 176
- آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 177
- اشاره 183
- بخش نهم: صحابه و تابعین 183
- صحابه و تابعین 184
- اشاره 184
- درس هجدهم: صحابه و تابعین، تأثیر همنشینی در جانها، انواع صحابه در قرآن 184
- تعریف صحابه و تابعین 184
- تأثیر همنشینی در جانها 185
- اشاره 188
- انواع صحابه در قرآن 188
- الف. خبردادن قرآن از ارتداد گروهی از صحابه 189
- ب. پیامبر (ص) را در حال سخنرانی ترک کردن 190
- ج. خیانت به سبب آمیزش پنهانی 190
- د. فاسقی فریبکار 191
- و. نزاع و تخاصم بر سر غنایم 192
- ح. فرار از جنگ 193
- ط. نسبت فریب به خدا و پیامبر (ص) 194
- ی. منافقان نفوذی در بین صحابه 195
- سنت نبوی و عدالت صحابه 198
- درس نوزدهم: سنت نبوی و عدالت صحابه، موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست، صحابه در آیینه تاریخ 198
- اشاره 198
- الف. سردسته گروه تبهکار 198
- اشاره 198
- ب. نافرمانی نسبت به فرمان پیامبر (ص) برای آوردن قلم و دوات 199
- ج. بازگشت به قهقرا پس از رحلت پیامبر (ص) 200
- الف. همه آمرزیدهاند مگر. . . 201
- اشاره 201
- موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست 201
- ب. خدایا از کرده خالد به درگاه تو برائت میجویم 202
- ج. پیشگویی از سرانجام ذوالخویصره 202
- و. خبر دادن پیامبر (ص) از فرجام سیاه بعضی صحابه 203
- ه. نماز نخواندن پیامبر (ص) بر یکی از صحابه 203
- صحابه در آیینه تاریخ 204
- ز. صحابی قصاص میشود 204
- اشاره 207
- بخش دهم: وضو و نماز 207
- وضو و کیفیت شستن دستها 208
- درس بیستم: وضو 208
- اشاره 208
- وضو و مسح پاها یا شستن آنها؟ 210
- سبب اختلاف چیست؟ 211
- اشاره 211
- ٢. تمسّک به روایاتِ نسخ شده شستن 212
- ١. اختلاف قرائت 212
- ٣. اشاعه شستن از طرف حکومت 213
- مسح بر پا در احادیث نبوی 215
- صحابه و تابعین و مسح پاها 217
- اشاره 221
- اشاره 221
- درس بیست و یکم: اذان و اقامه 221
- اذان و اقامه 221
- اول. چگونگی تشریع اذان 222
- دوم: بخشهای اذان و اقامه 225
- اشاره 225
- سوم: جزء بودنِ «حَی عَلی خَیرِالْعَمَلِ» در اذان 226
- بخشهای اقامه 226
- چهارم: تثویب (الصّلاة خیرٌ من النّوم) در اذان صبح 228
- سخن بزرگان درباره «الصلاة خیر من النوم» 229
- دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ 233
- درس بیست و دوم: دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ و جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 233
- اشاره 233
- اشاره 233
- ١. حدیث ابوحمید ساعدی 234
- ٢. حدیث حمّاد بن عیسی 235
- ٣. روایت قاضی ابوحنیفه 238
- روایات ائمه اهل بیت (ع) 238
- اشاره 239
- جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 239
- ١. بسم الله، جزء فاتحه 240
- ٢. سبع المثانی همان سوره فاتحه است 242
- ٣. لزوم بلند گفتن بسم الله 244
- درس بیست و سوم: گفتن «آمین» پس از حمد، قنوت در رکعت دوم، سجده بر زمین 249
- اشاره 249
- گفتن «آمین» پس از حمد 249
- قنوت در رکعت دوم 251
- سجده بر زمین 251
- اشاره 251
- ١. اختلاف فقها در شرایط آنچه بر آن سجده میشود 252
- ٢. سنت در سجود، در زمان پیامبر (ص) و پس از او 254
- مرحله دوم: رخصت سجده بر حصیر و سجاده حصیری 257
- سجده بر لباس به خاطر عذر 257
- حاصل بحث 258
- راز استفاده از تربت پاک 258
- نشستن پس از سجده دوم 263
- درس بیست و چهارم: نشستن پس از سجده دوم، جمع بین دو نماز 263
- اشاره 263
- جمع میان دو نماز در حضر در حال اختیار 264
- قرآن و جمع بین دو نماز 267
- جمع بین دو نماز در حضر و حال اختیار، در روایات 268
درست از آب درآمد، فلانی خودکشی کرد. پیامبر (ص) فرمود:
«فلانی، برخیز و اعلام کن که جز مؤمن کسی وارد بهشت نمیشود، خداوند همواره این دین را به وسیله مرد فاجر تأیید میکند» .(1)
ز. صحابی قصاص میشود
حارث بن سوید بن صامت که در جنگ بدر حضور داشت، ولی چون مِجذَر بن زیاد را در جنگ اُحد به خاطر انتقام یک خون در زمان جاهلیت کشته بود، به دستور پیامبر (ص) قصاص شد.
ابن اثیر گوید: تردیدی نیست که پیامبر (ص) ، او را در مقابل کشتن مجذر بن زیاد کشت، چون که او مجذر را در روز اُحد غافلگیرانه کشته بود.(2)
اینها نمونههایی از اصحاب پیامبر (ص) است که در زمان پیامبر مرتکب گناه شدند و پیامبر هم از آینده شوم آنان خبر داد، یا به خاطر کارشان آنان را نکوهش کرد، وگرنه اصحابی که مورد اشکالند، خیلی بیش از اینهایند.
صحابه در آیینه تاریخ
تاریخ، نام گروهی از صحابه را ثبت کرده که در صحابه بودن رفتار مطلوبی نداشتهاند. نام گروهی از آنان را میآوریم که قطعاً از منافقین نبودند جز یک نفر، با این حال رفتار ناپسندی داشتند که نمیتوان از این
1- صحیح بخاری، ج٣، ص٧٣، شماره ۴٢٠٣.
2- اسد الغابه، ج١، ص٣٣٢.