- دیباچه 1
- اشاره 4
- بخش اوّل: شیعه و تشیّع 4
- اشاره 5
- «شیعه» در لغت و اصطلاح 5
- درس اول: شیعه در لغت و اصطلاح، واژه شیعه در قرآن و حدیث 5
- واژه شیعه در قرآن و حدیث 7
- درس دوم: پیدایش مذهب شیعه 11
- پیدایش مذهب شیعه 11
- اشاره 11
- بیان فضایل علی (ع) 12
- حدیث آغاز دعوت 12
- حدیث منزلت 13
- اعلان برائت از مشرکین 13
- حدیث غدیر 14
- اشاره 20
- درس سوم: فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- فرضیه نخست: تشیع، ساخته و پرداخته عبدالله بن سبا 21
- نظر محقّقان درباره این فرضیه 22
- فرضیه دوم: رنگ و ریشه ایرانی تشیع 24
- اشاره 29
- بخش دوم: اصول اعتقادی 29
- درس چهارم: انواع توحید، صفات ذات و صفات فعل، صفات ثبوتیه و صفات سلبیه 30
- اشاره 30
- اصول اعتقادی 30
- توحید ذاتی 31
- توحید در صفات 31
- توحید در آفرینش 32
- توحید در ربوبیت 33
- توحید در حاکمیت 35
- توحید در عبادت 36
- صفات ذات و صفات فعل 37
- صفات ثبوتیه و سلبیه 37
- درس پنجم: قضا و قدر، انسان موجود مختار، ضرورت نبوّت عامّه وخاصه، معاد و قیامت 40
- اشاره 40
- قضا و قدر 40
- انسان، موجود مختار 41
- صفات انبیا 42
- ضرورت نبوّت عامّه 42
- نبوّت خاصّه 42
- معاد و قیامت 43
- بخش سوم: معیار توحید و شرک در عبادت 46
- اشاره 46
- اشاره 47
- معیار توحید و شرک در عبادت 47
- درس ششم: معیار توحید و شرک در عبادت، استعانت از غیر خداوند، درخواست شفاعت از مأذونان، توسّل به پیامبر (ص) و اولیا، نذر برای اولیا و تبرّک به آثار آنها 47
- استعانت از غیر خداوند 50
- اشاره 53
- درخواست شفاعت از مأذونان برای شفاعت 53
- اوّل: حقیقت و معنای شفاعت 53
- اشاره 55
- دوم: بررسی آیات نفی کننده و اثبات کننده شفاعت 55
- دسته دوّم: نفی صلاحیت بتها برای شفاعت 56
- دسته اول: نفی کننده شفاعت 56
- دسته چهارم: شفاعت به اذن خدا 57
- دسته سوّم: انحصار شفاعت در خدا و عدم شرکت دیگری 57
- سوم: محدوده شفاعت 58
- چهارم: شفاعتطلبی از پیامبر (ص) و اولیا که مأذون در شفاعتند 60
- اول: توسل به خود پیامبر (ص) و قداست و شخصیت او 62
- توسّل به پیامبر (ص) و اولیا با همه اقسامش 62
- اشاره 62
- دوم: توسّل به حق پیامبر (ص) و پیامبران و صالحان 66
- سوم: توسل به دعای پیامبر (ص) و صالحان پس از مرگ 67
- نذر برای اولیا 68
- تبرّک به آثار اولیا 69
- اشاره 69
- ١. تبرّک به مقام ابراهیم (ع) 70
- ٢. پیراهن یوسف و بینایی یعقوب (ع) 70
- ٣. تبرّک به جایگاه اصحاب کهف 71
- درس هفتم: زیارت قبور، بنای بر قبور، بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها و گریه بر مرده 77
- اشاره 77
- زیارت قبور 77
- زیارت قبر پیامبر (ص) 78
- بنای بر قبور 80
- بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها 81
- روش مسلمانان در بنای بر قبور صالحان 82
- گریه بر مرده 84
- تحلیلی بر حدیثِ عذاب شدن مرده بر اثر گریه بستگان 87
- اشاره 90
- بخش چهارم: جایگاه قرآن نزد شیعه 90
- اشاره 91
- جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه 91
- مصونیت قرآن از تحریف 91
- درس هشتم: جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه، مصونیت قرآن از تحریف، تحریف در لغت و اصطلاح، امتناع راهیابی تحریف به قرآن 91
- تحریف در لغت و اصطلاح 92
- امتناع راهیابی تحریف به قرآن 94
- درس نهم: گواهی قرآن به عدم تحریف و گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 98
- گواهی قرآن به عدم تحریف - آیه حفظ 98
- اشاره 98
- آیه نفی باطل 99
- آیه جمع و قرائت قرآن 100
- اشاره 100
- گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 100
- ١. اخبار عرضه احادیث بر قرآن 100
- آیه حفظ 102
- ٢. حدیث ثقلین 102
- آیه جمع و قرائت قرآن 103
- آیه نفی باطل 103
- اشاره 104
- شیعه و مصونیت قرآن از تحریف 104
- درس دهم: شیعه و مصونیت قرآن از تحریف، دو شبهه پیرامون تحریف، تاریخ گردآوری قرآن کریم 104
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 107
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 107
- دو شبهه پیرامون تحریف 107
- اشاره 108
- تاریخ گردآوری قرآن کریم 108
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 111
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 111
- اشاره 113
- بخش پنجم: بدعت در قرآن و حدیث 113
- بدعت در لغت و اصطلاح 114
- درس یازدهم: بدعت در لغت و اصطلاح، بدعتگذاری در تعریف بدعت، عوامل پیدایش بدعت 114
- اشاره 114
- بدعتگذاری در تعریف بدعت 116
- عوامل پیدایش بدعت 117
- اشاره 120
- درس دوازدهم: بدعت نیکو و بدعت زشت 120
- اشاره 120
- بدعت نیکو، بدعت زشت 120
- الف. تقیه هنگام ترس بر جان و مال 121
- ب. ازدواج موقت 123
- ج. بداء، یا تغییر سرنوشت با کارهای نیک و بد 124
- اشاره 126
- د. خمس در قرآن و حدیث 126
- ١. وجوب خمس در معدن از باب غنیمت 128
- ٢. خمس در سود کسب 130
- ه. رجعت 133
- بخش ششم: امامت نزد شیعه و اهل سنت 137
- اشاره 137
- اشاره 138
- نقش امامت نزد شیعه امامیه 138
- درس سیزدهم: نقش امامت نزد شیعه امامیه، ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 138
- ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 140
- ١. محال بودن رها کردن امت بدون پیشوا 140
- ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) 140
- اشاره 140
- اشاره 140
- ٢. امت اسلامی و خطر سهجانبه 141
- ٣. تعیین امام در احادیث پیامبر (ص) 142
- اشاره 142
- ٢-٣. حدیث منزلت 143
- ١-٣. حدیث یوم الدّار 143
- ٣-٣. نصب امام در روز غدیر 144
- ساختار دوم: سپردن کار به مردم 149
- درس چهاردهم: ساختار دوم: سپردن کار به مردم، سنت نبوی و دوازده امام، اوصاف امام 149
- اشاره 149
- اشاره 149
- ١. اجماع مسلمانان 150
- ٢. آیا شوری اساس حکومت است؟ 151
- سنت نبوی و دوازده امام 152
- اشاره 152
- اشاره 155
- اشاره 155
- الف. عصمت 155
- اوصاف امام 155
- عصمت امام در قرآن کریم 156
- ب. اعلمیت 157
- ج. برترین مردم 157
- اشاره 159
- بخش هفتم: اهل بیت (ع) 159
- اهل بیت (ع) 160
- درس پانزدهم: اهل بیت (ع) در احادیث پیامبر (ص) ، مرجعیت علمی اهلبیت (ع) 160
- اشاره 160
- اهل بیت (ع) در لغت 161
- اهل بیت: در احادیث پیامبر (ص) 161
- مرجعیت علمی اهل بیت (ع) 162
- اشاره 162
- ١. حدیث ثقلین 163
- ٢. حدیث سفینه 164
- اشاره 168
- بخش هشتم: امام مهدی منتظر (ع) 168
- اشاره 169
- ظهور مصلح جهانی در آخر الزّمان 169
- درس شانزدهم: ظهور مصلح جهانی در آخر الزمان، اصل و نسب او، ولادت امام مهدی منتظر (ع) 169
- اصل و نسب او 170
- ولادت امام مهدی منتظر (ع) 171
- درس هفدهم: غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین، امام مهدی (ع) و طول عمر، علایم ظهور امام منتظر (ع) ، آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 174
- غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین 174
- اشاره 174
- امام مهدی (ع) و طول عمر 176
- علایم ظهور امام منتظر (ع) 176
- آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 177
- اشاره 183
- بخش نهم: صحابه و تابعین 183
- درس هجدهم: صحابه و تابعین، تأثیر همنشینی در جانها، انواع صحابه در قرآن 184
- صحابه و تابعین 184
- تعریف صحابه و تابعین 184
- اشاره 184
- تأثیر همنشینی در جانها 185
- اشاره 188
- انواع صحابه در قرآن 188
- الف. خبردادن قرآن از ارتداد گروهی از صحابه 189
- ب. پیامبر (ص) را در حال سخنرانی ترک کردن 190
- ج. خیانت به سبب آمیزش پنهانی 190
- د. فاسقی فریبکار 191
- و. نزاع و تخاصم بر سر غنایم 192
- ح. فرار از جنگ 193
- ط. نسبت فریب به خدا و پیامبر (ص) 194
- ی. منافقان نفوذی در بین صحابه 195
- اشاره 198
- سنت نبوی و عدالت صحابه 198
- اشاره 198
- درس نوزدهم: سنت نبوی و عدالت صحابه، موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست، صحابه در آیینه تاریخ 198
- الف. سردسته گروه تبهکار 198
- ب. نافرمانی نسبت به فرمان پیامبر (ص) برای آوردن قلم و دوات 199
- ج. بازگشت به قهقرا پس از رحلت پیامبر (ص) 200
- اشاره 201
- الف. همه آمرزیدهاند مگر. . . 201
- موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست 201
- ج. پیشگویی از سرانجام ذوالخویصره 202
- ب. خدایا از کرده خالد به درگاه تو برائت میجویم 202
- و. خبر دادن پیامبر (ص) از فرجام سیاه بعضی صحابه 203
- ه. نماز نخواندن پیامبر (ص) بر یکی از صحابه 203
- ز. صحابی قصاص میشود 204
- صحابه در آیینه تاریخ 204
- بخش دهم: وضو و نماز 207
- اشاره 207
- وضو و کیفیت شستن دستها 208
- درس بیستم: وضو 208
- اشاره 208
- وضو و مسح پاها یا شستن آنها؟ 210
- سبب اختلاف چیست؟ 211
- اشاره 211
- ١. اختلاف قرائت 212
- ٢. تمسّک به روایاتِ نسخ شده شستن 212
- ٣. اشاعه شستن از طرف حکومت 213
- مسح بر پا در احادیث نبوی 215
- صحابه و تابعین و مسح پاها 217
- درس بیست و یکم: اذان و اقامه 221
- اشاره 221
- اشاره 221
- اذان و اقامه 221
- اول. چگونگی تشریع اذان 222
- دوم: بخشهای اذان و اقامه 225
- اشاره 225
- سوم: جزء بودنِ «حَی عَلی خَیرِالْعَمَلِ» در اذان 226
- بخشهای اقامه 226
- چهارم: تثویب (الصّلاة خیرٌ من النّوم) در اذان صبح 228
- سخن بزرگان درباره «الصلاة خیر من النوم» 229
- دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ 233
- اشاره 233
- درس بیست و دوم: دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ و جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 233
- اشاره 233
- ١. حدیث ابوحمید ساعدی 234
- ٢. حدیث حمّاد بن عیسی 235
- روایات ائمه اهل بیت (ع) 238
- ٣. روایت قاضی ابوحنیفه 238
- اشاره 239
- جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 239
- ١. بسم الله، جزء فاتحه 240
- ٢. سبع المثانی همان سوره فاتحه است 242
- ٣. لزوم بلند گفتن بسم الله 244
- گفتن «آمین» پس از حمد 249
- درس بیست و سوم: گفتن «آمین» پس از حمد، قنوت در رکعت دوم، سجده بر زمین 249
- اشاره 249
- اشاره 251
- سجده بر زمین 251
- قنوت در رکعت دوم 251
- ١. اختلاف فقها در شرایط آنچه بر آن سجده میشود 252
- ٢. سنت در سجود، در زمان پیامبر (ص) و پس از او 254
- سجده بر لباس به خاطر عذر 257
- مرحله دوم: رخصت سجده بر حصیر و سجاده حصیری 257
- راز استفاده از تربت پاک 258
- حاصل بحث 258
- درس بیست و چهارم: نشستن پس از سجده دوم، جمع بین دو نماز 263
- اشاره 263
- نشستن پس از سجده دوم 263
- جمع میان دو نماز در حضر در حال اختیار 264
- قرآن و جمع بین دو نماز 267
- جمع بین دو نماز در حضر و حال اختیار، در روایات 268
٧. حلبی گوید: احادیثی وارد شده که اذان در مکه و پیش از هجرت تشریع شد. از جمله حدیثی است که طبرانی از ابن عمر نقل کرده. . . و حدیث ٨ را نقل کرده است.(1)
این تاریخ و تشریع اذان است که شیعه آن را از سرچشمهای زلال، از مردمی گرفته است که محرم سنت نبویاند و هر کدام، صادقی از صادق دیگر نقل کردهاند تا به پیامبر (ص) برسد. این اعتقاد شیعه است. اما دیگران میپندارند که عبدالله بن زید در خواب دیده که کسی به او اذان آموخت و خوابش را بر پیامبر (ص) عرضه کرد، رسول خدا (ص) هم پذیرفت.
دوم: بخشهای اذان و اقامه
اشاره
بخشهای اذان طبق پنج مذهب از این قرار است:
«اَللّهُ اَکْبَر » چهار مرتبه، نزد شیعه و سایر مذاهب.
«اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّه » دو مرتبه، نزد شیعه و مذاهب دیگر.
«اَشْهَدُ اَنَّ مُحمَّداً رَسوُلُ اللّه» دو مرتبه، نزد شیعه و مذاهب دیگر.
«حَی عَلی الصَّلاةِ» دو مرتبه، نزد شیعه و مذاهب دیگر.
«حَی عَلی الفَلاحِ» دو مرتبه، نزد شیعه و مذاهب دیگر.
«حَی عَلی خَیْرِالْعَمَلِ» دو مرتبه، فقط نزد شیعه.
«اَللّهُ اَکْبَر» دو مرتبه، نزد شیعه و مذاهب دیگر.
«لا اِلهَ اِلاّ اللّه» دو مرتبه، نزد شیعه و یک مرتبه نزد مذاهب چهارگانه.
1- همان، ص٢٩۶، باب آغاز اذان.