- دیباچه 1
- بخش اوّل: شیعه و تشیّع 4
- اشاره 4
- «شیعه» در لغت و اصطلاح 5
- درس اول: شیعه در لغت و اصطلاح، واژه شیعه در قرآن و حدیث 5
- اشاره 5
- واژه شیعه در قرآن و حدیث 7
- درس دوم: پیدایش مذهب شیعه 11
- پیدایش مذهب شیعه 11
- اشاره 11
- حدیث آغاز دعوت 12
- بیان فضایل علی (ع) 12
- اعلان برائت از مشرکین 13
- حدیث منزلت 13
- حدیث غدیر 14
- فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- اشاره 20
- درس سوم: فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- فرضیه نخست: تشیع، ساخته و پرداخته عبدالله بن سبا 21
- نظر محقّقان درباره این فرضیه 22
- فرضیه دوم: رنگ و ریشه ایرانی تشیع 24
- اشاره 29
- بخش دوم: اصول اعتقادی 29
- درس چهارم: انواع توحید، صفات ذات و صفات فعل، صفات ثبوتیه و صفات سلبیه 30
- اصول اعتقادی 30
- اشاره 30
- توحید در صفات 31
- توحید ذاتی 31
- توحید در آفرینش 32
- توحید در ربوبیت 33
- توحید در حاکمیت 35
- توحید در عبادت 36
- صفات ثبوتیه و سلبیه 37
- صفات ذات و صفات فعل 37
- اشاره 40
- قضا و قدر 40
- درس پنجم: قضا و قدر، انسان موجود مختار، ضرورت نبوّت عامّه وخاصه، معاد و قیامت 40
- انسان، موجود مختار 41
- نبوّت خاصّه 42
- صفات انبیا 42
- ضرورت نبوّت عامّه 42
- معاد و قیامت 43
- بخش سوم: معیار توحید و شرک در عبادت 46
- اشاره 46
- معیار توحید و شرک در عبادت 47
- درس ششم: معیار توحید و شرک در عبادت، استعانت از غیر خداوند، درخواست شفاعت از مأذونان، توسّل به پیامبر (ص) و اولیا، نذر برای اولیا و تبرّک به آثار آنها 47
- اشاره 47
- استعانت از غیر خداوند 50
- درخواست شفاعت از مأذونان برای شفاعت 53
- اشاره 53
- اوّل: حقیقت و معنای شفاعت 53
- دوم: بررسی آیات نفی کننده و اثبات کننده شفاعت 55
- اشاره 55
- دسته دوّم: نفی صلاحیت بتها برای شفاعت 56
- دسته اول: نفی کننده شفاعت 56
- دسته سوّم: انحصار شفاعت در خدا و عدم شرکت دیگری 57
- دسته چهارم: شفاعت به اذن خدا 57
- سوم: محدوده شفاعت 58
- چهارم: شفاعتطلبی از پیامبر (ص) و اولیا که مأذون در شفاعتند 60
- اشاره 62
- توسّل به پیامبر (ص) و اولیا با همه اقسامش 62
- اول: توسل به خود پیامبر (ص) و قداست و شخصیت او 62
- دوم: توسّل به حق پیامبر (ص) و پیامبران و صالحان 66
- سوم: توسل به دعای پیامبر (ص) و صالحان پس از مرگ 67
- نذر برای اولیا 68
- تبرّک به آثار اولیا 69
- اشاره 69
- ٢. پیراهن یوسف و بینایی یعقوب (ع) 70
- ١. تبرّک به مقام ابراهیم (ع) 70
- ٣. تبرّک به جایگاه اصحاب کهف 71
- زیارت قبور 77
- درس هفتم: زیارت قبور، بنای بر قبور، بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها و گریه بر مرده 77
- اشاره 77
- زیارت قبر پیامبر (ص) 78
- بنای بر قبور 80
- بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها 81
- روش مسلمانان در بنای بر قبور صالحان 82
- گریه بر مرده 84
- تحلیلی بر حدیثِ عذاب شدن مرده بر اثر گریه بستگان 87
- اشاره 90
- بخش چهارم: جایگاه قرآن نزد شیعه 90
- درس هشتم: جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه، مصونیت قرآن از تحریف، تحریف در لغت و اصطلاح، امتناع راهیابی تحریف به قرآن 91
- جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه 91
- اشاره 91
- مصونیت قرآن از تحریف 91
- تحریف در لغت و اصطلاح 92
- امتناع راهیابی تحریف به قرآن 94
- اشاره 98
- گواهی قرآن به عدم تحریف - آیه حفظ 98
- درس نهم: گواهی قرآن به عدم تحریف و گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 98
- آیه نفی باطل 99
- ١. اخبار عرضه احادیث بر قرآن 100
- آیه جمع و قرائت قرآن 100
- گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 100
- اشاره 100
- آیه حفظ 102
- ٢. حدیث ثقلین 102
- آیه نفی باطل 103
- آیه جمع و قرائت قرآن 103
- اشاره 104
- درس دهم: شیعه و مصونیت قرآن از تحریف، دو شبهه پیرامون تحریف، تاریخ گردآوری قرآن کریم 104
- شیعه و مصونیت قرآن از تحریف 104
- دو شبهه پیرامون تحریف 107
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 107
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 107
- اشاره 108
- تاریخ گردآوری قرآن کریم 108
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 111
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 111
- بخش پنجم: بدعت در قرآن و حدیث 113
- اشاره 113
- اشاره 114
- درس یازدهم: بدعت در لغت و اصطلاح، بدعتگذاری در تعریف بدعت، عوامل پیدایش بدعت 114
- بدعت در لغت و اصطلاح 114
- بدعتگذاری در تعریف بدعت 116
- عوامل پیدایش بدعت 117
- اشاره 120
- درس دوازدهم: بدعت نیکو و بدعت زشت 120
- اشاره 120
- بدعت نیکو، بدعت زشت 120
- الف. تقیه هنگام ترس بر جان و مال 121
- ب. ازدواج موقت 123
- ج. بداء، یا تغییر سرنوشت با کارهای نیک و بد 124
- د. خمس در قرآن و حدیث 126
- اشاره 126
- ١. وجوب خمس در معدن از باب غنیمت 128
- ٢. خمس در سود کسب 130
- ه. رجعت 133
- اشاره 137
- بخش ششم: امامت نزد شیعه و اهل سنت 137
- درس سیزدهم: نقش امامت نزد شیعه امامیه، ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 138
- اشاره 138
- نقش امامت نزد شیعه امامیه 138
- ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 140
- ١. محال بودن رها کردن امت بدون پیشوا 140
- ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) 140
- اشاره 140
- اشاره 140
- ٢. امت اسلامی و خطر سهجانبه 141
- اشاره 142
- ٣. تعیین امام در احادیث پیامبر (ص) 142
- ٢-٣. حدیث منزلت 143
- ١-٣. حدیث یوم الدّار 143
- ٣-٣. نصب امام در روز غدیر 144
- درس چهاردهم: ساختار دوم: سپردن کار به مردم، سنت نبوی و دوازده امام، اوصاف امام 149
- ساختار دوم: سپردن کار به مردم 149
- اشاره 149
- اشاره 149
- ١. اجماع مسلمانان 150
- ٢. آیا شوری اساس حکومت است؟ 151
- اشاره 152
- سنت نبوی و دوازده امام 152
- الف. عصمت 155
- اشاره 155
- اوصاف امام 155
- اشاره 155
- عصمت امام در قرآن کریم 156
- ج. برترین مردم 157
- ب. اعلمیت 157
- اشاره 159
- بخش هفتم: اهل بیت (ع) 159
- درس پانزدهم: اهل بیت (ع) در احادیث پیامبر (ص) ، مرجعیت علمی اهلبیت (ع) 160
- اهل بیت (ع) 160
- اشاره 160
- اهل بیت (ع) در لغت 161
- اهل بیت: در احادیث پیامبر (ص) 161
- اشاره 162
- مرجعیت علمی اهل بیت (ع) 162
- ١. حدیث ثقلین 163
- ٢. حدیث سفینه 164
- بخش هشتم: امام مهدی منتظر (ع) 168
- اشاره 168
- ظهور مصلح جهانی در آخر الزّمان 169
- درس شانزدهم: ظهور مصلح جهانی در آخر الزمان، اصل و نسب او، ولادت امام مهدی منتظر (ع) 169
- اشاره 169
- اصل و نسب او 170
- ولادت امام مهدی منتظر (ع) 171
- غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین 174
- اشاره 174
- درس هفدهم: غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین، امام مهدی (ع) و طول عمر، علایم ظهور امام منتظر (ع) ، آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 174
- علایم ظهور امام منتظر (ع) 176
- امام مهدی (ع) و طول عمر 176
- آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 177
- اشاره 183
- بخش نهم: صحابه و تابعین 183
- صحابه و تابعین 184
- درس هجدهم: صحابه و تابعین، تأثیر همنشینی در جانها، انواع صحابه در قرآن 184
- اشاره 184
- تعریف صحابه و تابعین 184
- تأثیر همنشینی در جانها 185
- انواع صحابه در قرآن 188
- اشاره 188
- الف. خبردادن قرآن از ارتداد گروهی از صحابه 189
- ب. پیامبر (ص) را در حال سخنرانی ترک کردن 190
- ج. خیانت به سبب آمیزش پنهانی 190
- د. فاسقی فریبکار 191
- و. نزاع و تخاصم بر سر غنایم 192
- ح. فرار از جنگ 193
- ط. نسبت فریب به خدا و پیامبر (ص) 194
- ی. منافقان نفوذی در بین صحابه 195
- اشاره 198
- اشاره 198
- الف. سردسته گروه تبهکار 198
- درس نوزدهم: سنت نبوی و عدالت صحابه، موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست، صحابه در آیینه تاریخ 198
- سنت نبوی و عدالت صحابه 198
- ب. نافرمانی نسبت به فرمان پیامبر (ص) برای آوردن قلم و دوات 199
- ج. بازگشت به قهقرا پس از رحلت پیامبر (ص) 200
- موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست 201
- اشاره 201
- الف. همه آمرزیدهاند مگر. . . 201
- ب. خدایا از کرده خالد به درگاه تو برائت میجویم 202
- ج. پیشگویی از سرانجام ذوالخویصره 202
- و. خبر دادن پیامبر (ص) از فرجام سیاه بعضی صحابه 203
- ه. نماز نخواندن پیامبر (ص) بر یکی از صحابه 203
- صحابه در آیینه تاریخ 204
- ز. صحابی قصاص میشود 204
- بخش دهم: وضو و نماز 207
- اشاره 207
- وضو و کیفیت شستن دستها 208
- درس بیستم: وضو 208
- اشاره 208
- وضو و مسح پاها یا شستن آنها؟ 210
- اشاره 211
- سبب اختلاف چیست؟ 211
- ١. اختلاف قرائت 212
- ٢. تمسّک به روایاتِ نسخ شده شستن 212
- ٣. اشاعه شستن از طرف حکومت 213
- مسح بر پا در احادیث نبوی 215
- صحابه و تابعین و مسح پاها 217
- اشاره 221
- اذان و اقامه 221
- درس بیست و یکم: اذان و اقامه 221
- اشاره 221
- اول. چگونگی تشریع اذان 222
- اشاره 225
- دوم: بخشهای اذان و اقامه 225
- بخشهای اقامه 226
- سوم: جزء بودنِ «حَی عَلی خَیرِالْعَمَلِ» در اذان 226
- چهارم: تثویب (الصّلاة خیرٌ من النّوم) در اذان صبح 228
- سخن بزرگان درباره «الصلاة خیر من النوم» 229
- دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ 233
- اشاره 233
- اشاره 233
- درس بیست و دوم: دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ و جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 233
- ١. حدیث ابوحمید ساعدی 234
- ٢. حدیث حمّاد بن عیسی 235
- ٣. روایت قاضی ابوحنیفه 238
- روایات ائمه اهل بیت (ع) 238
- اشاره 239
- جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 239
- ١. بسم الله، جزء فاتحه 240
- ٢. سبع المثانی همان سوره فاتحه است 242
- ٣. لزوم بلند گفتن بسم الله 244
- درس بیست و سوم: گفتن «آمین» پس از حمد، قنوت در رکعت دوم، سجده بر زمین 249
- گفتن «آمین» پس از حمد 249
- اشاره 249
- قنوت در رکعت دوم 251
- اشاره 251
- سجده بر زمین 251
- ١. اختلاف فقها در شرایط آنچه بر آن سجده میشود 252
- ٢. سنت در سجود، در زمان پیامبر (ص) و پس از او 254
- مرحله دوم: رخصت سجده بر حصیر و سجاده حصیری 257
- سجده بر لباس به خاطر عذر 257
- راز استفاده از تربت پاک 258
- حاصل بحث 258
- نشستن پس از سجده دوم 263
- درس بیست و چهارم: نشستن پس از سجده دوم، جمع بین دو نماز 263
- اشاره 263
- جمع میان دو نماز در حضر در حال اختیار 264
- قرآن و جمع بین دو نماز 267
- جمع بین دو نماز در حضر و حال اختیار، در روایات 268
بخاری روایت شده که پیامبر خدا (ص) مینشست.(1)
جمع میان دو نماز در حضر در حال اختیار
سخن فقها متفّق است بر اینکه در عرفه و مزدلفه، دو نماز را حقیقتاً با هم خواندن رجحان دارد، نه در صورت.
قرطبی گوید: اجماع دارند که جمع بین ظهر و عصر در وقت ظهر در عرفه، و جمع بین مغرب و عشاء در مزدلفه در وقت عشاء هم سنت است، ولی در جمع در غیر این دو مکان اختلاف دارند.(2)
بیشتر فقهای اهل سنت، غیر از حسن، نخعی، ابوحنیفه و. . . معتقدند که در سفر میتوان دو نماز را با هم خواند.
اتفاق شیعه بر این است که میتوان در حضر در حال اختیار، دو نماز را با هم خواند، گرچه با فاصله بهتر است. شیخ طوسی میگوید: جمع بین دو نماز ظهر و عصر، یا مغرب و عشاء، در سفر و حضر و در هر حال جایز است و فرقی نیست که آن دو را در وقتِ نماز اوّلی بخواند یا دوم، چون پس از زوال و پس از مغرب، وقت مشترک است، طبق آنچه بیان کردیم.(3)
جمع بین دو نماز بر اساس مذهب شیعه، به معنای خواندن نماز در غیر وقت شرعی نیست، بلکه حاصل آن، انجام در غیر وقت فضیلت است.
شیعه بر اساس روایات ائمه معصومین (ع) معتقد است وقتی هنگام
1- صحیح بخاری، ج١، ص٢٠٨ - ٢٠٩؛ سنن نسائی، ج٢، ص٢٣۴.
2- بدایة المجتهد، ج١، ص١٧٠.
3- الخلاف، ج١، ص۵٨٨، مسأله ٣۵١.