- دیباچه 1
- بخش اوّل: شیعه و تشیّع 4
- اشاره 4
- «شیعه» در لغت و اصطلاح 5
- اشاره 5
- درس اول: شیعه در لغت و اصطلاح، واژه شیعه در قرآن و حدیث 5
- واژه شیعه در قرآن و حدیث 7
- پیدایش مذهب شیعه 11
- درس دوم: پیدایش مذهب شیعه 11
- اشاره 11
- بیان فضایل علی (ع) 12
- حدیث آغاز دعوت 12
- اعلان برائت از مشرکین 13
- حدیث منزلت 13
- حدیث غدیر 14
- فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- اشاره 20
- درس سوم: فرضیههای موهوم پیرامون پیدایش شیعه 20
- فرضیه نخست: تشیع، ساخته و پرداخته عبدالله بن سبا 21
- نظر محقّقان درباره این فرضیه 22
- فرضیه دوم: رنگ و ریشه ایرانی تشیع 24
- اشاره 29
- بخش دوم: اصول اعتقادی 29
- درس چهارم: انواع توحید، صفات ذات و صفات فعل، صفات ثبوتیه و صفات سلبیه 30
- اصول اعتقادی 30
- اشاره 30
- توحید ذاتی 31
- توحید در صفات 31
- توحید در آفرینش 32
- توحید در ربوبیت 33
- توحید در حاکمیت 35
- توحید در عبادت 36
- صفات ثبوتیه و سلبیه 37
- صفات ذات و صفات فعل 37
- قضا و قدر 40
- اشاره 40
- درس پنجم: قضا و قدر، انسان موجود مختار، ضرورت نبوّت عامّه وخاصه، معاد و قیامت 40
- انسان، موجود مختار 41
- نبوّت خاصّه 42
- ضرورت نبوّت عامّه 42
- صفات انبیا 42
- معاد و قیامت 43
- بخش سوم: معیار توحید و شرک در عبادت 46
- اشاره 46
- اشاره 47
- معیار توحید و شرک در عبادت 47
- درس ششم: معیار توحید و شرک در عبادت، استعانت از غیر خداوند، درخواست شفاعت از مأذونان، توسّل به پیامبر (ص) و اولیا، نذر برای اولیا و تبرّک به آثار آنها 47
- استعانت از غیر خداوند 50
- درخواست شفاعت از مأذونان برای شفاعت 53
- اوّل: حقیقت و معنای شفاعت 53
- اشاره 53
- دوم: بررسی آیات نفی کننده و اثبات کننده شفاعت 55
- اشاره 55
- دسته اول: نفی کننده شفاعت 56
- دسته دوّم: نفی صلاحیت بتها برای شفاعت 56
- دسته چهارم: شفاعت به اذن خدا 57
- دسته سوّم: انحصار شفاعت در خدا و عدم شرکت دیگری 57
- سوم: محدوده شفاعت 58
- چهارم: شفاعتطلبی از پیامبر (ص) و اولیا که مأذون در شفاعتند 60
- اشاره 62
- اول: توسل به خود پیامبر (ص) و قداست و شخصیت او 62
- توسّل به پیامبر (ص) و اولیا با همه اقسامش 62
- دوم: توسّل به حق پیامبر (ص) و پیامبران و صالحان 66
- سوم: توسل به دعای پیامبر (ص) و صالحان پس از مرگ 67
- نذر برای اولیا 68
- تبرّک به آثار اولیا 69
- اشاره 69
- ١. تبرّک به مقام ابراهیم (ع) 70
- ٢. پیراهن یوسف و بینایی یعقوب (ع) 70
- ٣. تبرّک به جایگاه اصحاب کهف 71
- اشاره 77
- زیارت قبور 77
- درس هفتم: زیارت قبور، بنای بر قبور، بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها و گریه بر مرده 77
- زیارت قبر پیامبر (ص) 78
- بنای بر قبور 80
- بنای مساجد بر قبور و نماز در آنها 81
- روش مسلمانان در بنای بر قبور صالحان 82
- گریه بر مرده 84
- تحلیلی بر حدیثِ عذاب شدن مرده بر اثر گریه بستگان 87
- اشاره 90
- بخش چهارم: جایگاه قرآن نزد شیعه 90
- درس هشتم: جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه، مصونیت قرآن از تحریف، تحریف در لغت و اصطلاح، امتناع راهیابی تحریف به قرآن 91
- اشاره 91
- جایگاه قرآن کریم نزد شیعه امامیه 91
- مصونیت قرآن از تحریف 91
- تحریف در لغت و اصطلاح 92
- امتناع راهیابی تحریف به قرآن 94
- اشاره 98
- درس نهم: گواهی قرآن به عدم تحریف و گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 98
- گواهی قرآن به عدم تحریف - آیه حفظ 98
- آیه نفی باطل 99
- آیه جمع و قرائت قرآن 100
- گواهی روایات بر مصونیت قرآن از تحریف 100
- اشاره 100
- ١. اخبار عرضه احادیث بر قرآن 100
- ٢. حدیث ثقلین 102
- آیه حفظ 102
- آیه جمع و قرائت قرآن 103
- آیه نفی باطل 103
- اشاره 104
- درس دهم: شیعه و مصونیت قرآن از تحریف، دو شبهه پیرامون تحریف، تاریخ گردآوری قرآن کریم 104
- شیعه و مصونیت قرآن از تحریف 104
- دو شبهه پیرامون تحریف 107
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 107
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 107
- تاریخ گردآوری قرآن کریم 108
- اشاره 108
- شبهه دوم: مصحف فاطمه (س) 111
- شبهه اول: وجود مصحف علی (ع) 111
- اشاره 113
- بخش پنجم: بدعت در قرآن و حدیث 113
- بدعت در لغت و اصطلاح 114
- اشاره 114
- درس یازدهم: بدعت در لغت و اصطلاح، بدعتگذاری در تعریف بدعت، عوامل پیدایش بدعت 114
- بدعتگذاری در تعریف بدعت 116
- عوامل پیدایش بدعت 117
- اشاره 120
- درس دوازدهم: بدعت نیکو و بدعت زشت 120
- اشاره 120
- بدعت نیکو، بدعت زشت 120
- الف. تقیه هنگام ترس بر جان و مال 121
- ب. ازدواج موقت 123
- ج. بداء، یا تغییر سرنوشت با کارهای نیک و بد 124
- د. خمس در قرآن و حدیث 126
- اشاره 126
- ١. وجوب خمس در معدن از باب غنیمت 128
- ٢. خمس در سود کسب 130
- ه. رجعت 133
- بخش ششم: امامت نزد شیعه و اهل سنت 137
- اشاره 137
- اشاره 138
- درس سیزدهم: نقش امامت نزد شیعه امامیه، ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 138
- نقش امامت نزد شیعه امامیه 138
- ساختار اول: تعیین امام از سوی پیامبر (ص) 140
- ساختار حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) 140
- اشاره 140
- ١. محال بودن رها کردن امت بدون پیشوا 140
- اشاره 140
- ٢. امت اسلامی و خطر سهجانبه 141
- اشاره 142
- ٣. تعیین امام در احادیث پیامبر (ص) 142
- ١-٣. حدیث یوم الدّار 143
- ٢-٣. حدیث منزلت 143
- ٣-٣. نصب امام در روز غدیر 144
- درس چهاردهم: ساختار دوم: سپردن کار به مردم، سنت نبوی و دوازده امام، اوصاف امام 149
- اشاره 149
- اشاره 149
- ساختار دوم: سپردن کار به مردم 149
- ١. اجماع مسلمانان 150
- ٢. آیا شوری اساس حکومت است؟ 151
- اشاره 152
- سنت نبوی و دوازده امام 152
- اوصاف امام 155
- الف. عصمت 155
- اشاره 155
- اشاره 155
- عصمت امام در قرآن کریم 156
- ب. اعلمیت 157
- ج. برترین مردم 157
- اشاره 159
- بخش هفتم: اهل بیت (ع) 159
- اهل بیت (ع) 160
- اشاره 160
- درس پانزدهم: اهل بیت (ع) در احادیث پیامبر (ص) ، مرجعیت علمی اهلبیت (ع) 160
- اهل بیت (ع) در لغت 161
- اهل بیت: در احادیث پیامبر (ص) 161
- اشاره 162
- مرجعیت علمی اهل بیت (ع) 162
- ١. حدیث ثقلین 163
- ٢. حدیث سفینه 164
- بخش هشتم: امام مهدی منتظر (ع) 168
- اشاره 168
- ظهور مصلح جهانی در آخر الزّمان 169
- اشاره 169
- درس شانزدهم: ظهور مصلح جهانی در آخر الزمان، اصل و نسب او، ولادت امام مهدی منتظر (ع) 169
- اصل و نسب او 170
- ولادت امام مهدی منتظر (ع) 171
- اشاره 174
- درس هفدهم: غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین، امام مهدی (ع) و طول عمر، علایم ظهور امام منتظر (ع) ، آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 174
- غیبت بعضی از پیامبران در امتهای پیشین 174
- علایم ظهور امام منتظر (ع) 176
- امام مهدی (ع) و طول عمر 176
- آثار سازنده وجود امام منتظر (ع) 177
- اشاره 183
- بخش نهم: صحابه و تابعین 183
- صحابه و تابعین 184
- اشاره 184
- درس هجدهم: صحابه و تابعین، تأثیر همنشینی در جانها، انواع صحابه در قرآن 184
- تعریف صحابه و تابعین 184
- تأثیر همنشینی در جانها 185
- اشاره 188
- انواع صحابه در قرآن 188
- الف. خبردادن قرآن از ارتداد گروهی از صحابه 189
- ب. پیامبر (ص) را در حال سخنرانی ترک کردن 190
- ج. خیانت به سبب آمیزش پنهانی 190
- د. فاسقی فریبکار 191
- و. نزاع و تخاصم بر سر غنایم 192
- ح. فرار از جنگ 193
- ط. نسبت فریب به خدا و پیامبر (ص) 194
- ی. منافقان نفوذی در بین صحابه 195
- اشاره 198
- درس نوزدهم: سنت نبوی و عدالت صحابه، موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست، صحابه در آیینه تاریخ 198
- اشاره 198
- الف. سردسته گروه تبهکار 198
- سنت نبوی و عدالت صحابه 198
- ب. نافرمانی نسبت به فرمان پیامبر (ص) برای آوردن قلم و دوات 199
- ج. بازگشت به قهقرا پس از رحلت پیامبر (ص) 200
- الف. همه آمرزیدهاند مگر. . . 201
- اشاره 201
- موضع پیامبر (ص) نسبت به صحابه ناشایست 201
- ب. خدایا از کرده خالد به درگاه تو برائت میجویم 202
- ج. پیشگویی از سرانجام ذوالخویصره 202
- و. خبر دادن پیامبر (ص) از فرجام سیاه بعضی صحابه 203
- ه. نماز نخواندن پیامبر (ص) بر یکی از صحابه 203
- صحابه در آیینه تاریخ 204
- ز. صحابی قصاص میشود 204
- اشاره 207
- بخش دهم: وضو و نماز 207
- وضو و کیفیت شستن دستها 208
- اشاره 208
- درس بیستم: وضو 208
- وضو و مسح پاها یا شستن آنها؟ 210
- اشاره 211
- سبب اختلاف چیست؟ 211
- ٢. تمسّک به روایاتِ نسخ شده شستن 212
- ١. اختلاف قرائت 212
- ٣. اشاعه شستن از طرف حکومت 213
- مسح بر پا در احادیث نبوی 215
- صحابه و تابعین و مسح پاها 217
- اشاره 221
- اشاره 221
- اذان و اقامه 221
- درس بیست و یکم: اذان و اقامه 221
- اول. چگونگی تشریع اذان 222
- دوم: بخشهای اذان و اقامه 225
- اشاره 225
- سوم: جزء بودنِ «حَی عَلی خَیرِالْعَمَلِ» در اذان 226
- بخشهای اقامه 226
- چهارم: تثویب (الصّلاة خیرٌ من النّوم) در اذان صبح 228
- سخن بزرگان درباره «الصلاة خیر من النوم» 229
- دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ 233
- اشاره 233
- اشاره 233
- درس بیست و دوم: دست روی دست گذاشتن (تکتّف) بدعت است یا سنّت؟ و جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 233
- ١. حدیث ابوحمید ساعدی 234
- ٢. حدیث حمّاد بن عیسی 235
- ٣. روایت قاضی ابوحنیفه 238
- روایات ائمه اهل بیت (ع) 238
- اشاره 239
- جزء بودن بسم الله و آشکار گفتن آن 239
- ١. بسم الله، جزء فاتحه 240
- ٢. سبع المثانی همان سوره فاتحه است 242
- ٣. لزوم بلند گفتن بسم الله 244
- درس بیست و سوم: گفتن «آمین» پس از حمد، قنوت در رکعت دوم، سجده بر زمین 249
- اشاره 249
- گفتن «آمین» پس از حمد 249
- قنوت در رکعت دوم 251
- سجده بر زمین 251
- اشاره 251
- ١. اختلاف فقها در شرایط آنچه بر آن سجده میشود 252
- ٢. سنت در سجود، در زمان پیامبر (ص) و پس از او 254
- سجده بر لباس به خاطر عذر 257
- مرحله دوم: رخصت سجده بر حصیر و سجاده حصیری 257
- حاصل بحث 258
- راز استفاده از تربت پاک 258
- نشستن پس از سجده دوم 263
- اشاره 263
- درس بیست و چهارم: نشستن پس از سجده دوم، جمع بین دو نماز 263
- جمع میان دو نماز در حضر در حال اختیار 264
- قرآن و جمع بین دو نماز 267
- جمع بین دو نماز در حضر و حال اختیار، در روایات 268
مدّت آنقدر گریست که به تعبیر قرآن کریم، چشمانش سفید (و نابینا) شد.(1)
اراده الهی بر آن شد که به واسطه پیراهن فرزندش یوسف، بینایی یعقوب را به او برگرداند. خداوند از زبان یوسف (ع) چنین نقل میفرماید:
اِذْهَبُوا بِقَمِیصِی هٰذٰا فَأَلْقُوهُ عَلیٰ وَجْهِ أَبِی یَأْتِ بَصِیراً(2)
این پیراهن مرا ببرید و به صورت پدرم بیندازید، بینا میشود.
شکی نیست که پیراهن یوسف، از جهت موّاد و شکل، با پیراهنهای دیگر فرقی ندارد، ولی خواست خدا آن بود که فیض الهی از این راه به بندهاش یعقوب برسد. قرآن با صراحت این حقیقت را چنین بیان میکند:
فَلَمّٰا أَنْ جٰاءَ اَلْبَشِیرُ أَلْقٰاهُ عَلیٰ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً(3)
چون مژده دهنده آمد، آن پیراهن را به صورت او افکند، پس او بینا شد.
٣. تبرّک به جایگاه اصحاب کهف
به نقل قرآن کریم، وقتی مؤمنان و یکتاپرستان، مخفیگاه جوانمردانِ «اصحاب کهف» را یافتند، اتفاق نظر داشتند که بر قبور آنان مسجدی بسازند تا محلّ عبادت و وسیلهای برای تبرکجستن به عبادت در کنار
1- یوسف: ٨۴.
2- یوسف: ٩٣.
3- همان: ٩۶