- پیشگفتار 1
- 1- سیر کلی مباحث کتاب 3
- اشاره 3
- 2- فضیلت معرفه الله و آثار آن 4
- اشاره 9
- مرحله اول: اثبات آفریدگار از راه سیر آفاقی 10
- مرحله دوم: اثبات آفریدگار از راه سیر انفسی 14
- اشاره 18
- اشاره 21
- مرحله دوم: راه های تذکر و یادآوری معرفت فطری 53
- اشاره 53
- اشاره 57
- مرحله سوم: تسلیم و ایمان در خداشناسی دینی 75
- اشاره 75
- 1- ارتباط اراده با دواعی و سائقه ها 79
- اشاره 79
- اشاره 89
- 2- ویژگی های روح ایمان 91
- 3- ایمان و قلب 92
- 4- ایمان و عمل 93
- 5- درجات ایمان 94
- اشاره 102
- اشاره 126
- 1. نظریه جبر 127
- نظریه جبر و نقد آن 127
- اشاره 127
- 2. دلایل نظریه جبر و نقد آن 130
- 3. جبر علّی و نقد آن 135
- اشاره 140
- 1. معانی تفویض 140
- 2. دلایل نظریه ی تفویض و نقد آن 142
- 3. معنای قدریه 146
- اشاره 155
- 3. مفهوم قضا و قدر 161
- 4. اقسام قدر و قضا 162
- اشاره 162
- 4/2. قدر و قضای تکوینی و ارتباط آن با اختیار انسان 164
- 1. مفهوم بداء 167
- اشاره 167
- 2. دلایل عقلی بداء 172
- 3. بداء و علم ازلی 173
- 4/1. خداشناسی 174
- 4. آثار آموزه ی بداء 174
- اشاره 174
- 4/3. انسان شناسی 175
- 5. اسباب بداء 176
- اشاره 179
- اشاره 183
- 2/1. شرور کیفری 183
- 2. حکمت شرور 183
- 2/2. شرور غیر کیفری 187
- 2/3. جمع بندی بحث 188
- 3. رویکرد کلام جدید به شرور و نقد آن 191
- اشاره 193
1- صحیح مسلم 4: 1993. همچنین مراجعه شود به: تحف العقول: 38.
2- اصول کافی 2: 444.
3- بحارالأنوار 67: 232.
«سپاس خدای را که تطهیر گناهان شیعیان ما را در دنیا با گرفتاری ها انجام داد، تا فقط طاعاتشان باقی بماند و مستحق پاداش آن ها شوند.»
2/2. شرور غیر کیفری
اگر به زندگی پیامبران و اولیای الهی بنگریم، درمی یابیم که آنان بیش از دیگران گرفتار سختی ها و ناملایمات بوده اند. امّا با توجه به معصوم بودن این گروه، حکمت شرور نمی تواند کیفر گناهان و تطهیر آن ها از آلودگی ها باشد. از این رو این پرسش مطرح می شود که حکمت شرور غیرکیفری چیست؟
در احادیث، حکمت این شرور، تکامل و رسیدن به درجات بالاتر ذکر شده است. علیّ بن رئاب از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه شریفه:
«وَ مَآ أَصَابَکُم مِن مُصِیبَۀٍ فَبِما کَسَبَتْ أیْدِیکُمْ»
می پرسد و این که امیرالمؤمنین و اهل بیت او (علیهم السلام) که معصومند، چگونه می توانند مصداق این آیه باشند. امام (علیه السلام) در پاسخ می فرمایند: این آیه در مورد معصومان (علیهم السلام) نیست، چرا که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در شبانه روز صد بار استغفار می کردند، در حالی که گناهی مرتکب نشده بودند. امام صادق (علیه السلام) در ادامه می فرمایند:
«إِنَّ اللهَ یَخُصُّ أولِیَاءَهُ بِالْمَصائِبِ لِیَأْجُرَهُمْ عَلَیْهَا مِنْ غَیْرِ ذَنْبٍ.»(1)
«خدا مصیبت ها را مختص اولیای خود کرده است تا به خاطر این مصیبت ها به آن ها پاداش دهد، بدون این که آن ها گناهی کرده باشند.»
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «در بهشت، منزلگاهی است که تنها از راه ابتلاء به مشکل جسمی می توان به آن رسید:
«إِنَّ فِی الجَنَّۀِ مَنْزِلَۀً لَایَبْلُغُها عَبْدٌ إِلا بِالابْتِلاءِ فِی جَسَدِهِ.»(2)
«در بهشت جایگاهی هست که هیچ بنده ای به آن نمی رسد، مگر از طریق گرفتاری در جسمش.»