- پیشگفتار 1
- تعریف توکل از نظر لغوی 2
- تعریف توکل در اصطلاح دانشمندان اسلامی 3
- توکل تنها باید به خداوند باشد 7
- اهمیت و ویژگی توکل بر خداوند 9
- وجوب و ضرورت توکل 10
- درجات توکل 14
- توجه به تلاش ها و اسباب در راستای توکل 17
- اشاره 21
- 1 _ محفوظ بودن از شر دشمنان: 21
- آثار و نتایج توکل 21
- 2 _ برخورداری از نصرت الهی و پیروزی در برابر جباران: 22
- 3 _ برخورداری از نعمت و فضل الهی: 23
- 5 _ ظهور ایمان: 24
- 6 _ رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی: 25
- 7 _ دور ماندن از وسوسه های شیاطین: 26
- 9 _ برخورداری از کفایت الهی: 28
- 8 _ جلب مهر و محبت الهی: 28
- زمینه های توکل 30
- اشاره 32
- مواضع توکل 32
- 2 _ هنگام روگردان شدن دشمنان و رویگردانی از آن ها: 33
- 1 _ هنگام طلب نصرت و پیروزی: 33
- 3 _ هنگام استقبال از قضای الهی: 35
- 6 _ در هر گفتار و کردار 36
- 4 _ در تثبیت و دوام ایمان: 36
- 5 _ در امر دین و دنیا: 36
- 8 _ توکل در همه امور لازم است 37
- 9 _ در تمام حالات باید توکل کرد 37
- ارتباط «توکل» با «تفویض»، «تسلیم»، «ثقه»، «رضا» 37
در اهمیت توکل همین بس که امیرالمؤمنین علیه السلام آن را بهترین عمل، بهترین ستون و در برگیرنده (حصار) حکمت دانسته است(1) و در حدیثی هم توکل از ارکان ایمان برشمرده شده است.(2)
مدارج السالکین می نویسد «توکل» نصف دین است که همان «استعانه» می باشد و نصف دیگر دین «انابه» است که همان «عبادت» می باشد.(3)
خواجه عبداللّه انصاری هم عقیده دارد، توکل، محل اخلاص، نشانه یقین و ثمره توحید است.(4) در جای دیگر، توکل را به عنوان شکر نعمت های خداوند و سپاسگزاری از امدادهای او قلمداد کرده است؟(5)
بر اساس آیه 42 سوره نحل می توان چنین برداشت کرد که صبر، نیاز موقت و توکل نیاز دائمی برای مسلمانان است.(6)
وجوب و ضرورت توکل
بر اساس آیه نورانی:
«فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللّهُ... (توبه: 129)».
_ (ای رسول ما) اگر (مؤمنان و غیر آن ها) از حق روی
1- 1 _ معجم الفاظ غرر الحکم، ج 1، ص 1217.
2- 2 _ بحار الانوار، ج 68، ص 135.
3- 3 _ مدارج السالکین، ج 2، ص 118.
4- 4 _ کشف الاسرار، ج 2، ص 596، ج 5، ص 245.
5- 5 _ همان، ج 4، ص 27.
6- 6 _ تفسیر راهنما، ج 9، ص 399.