- پیشگفتار 1
- تعریف توکل از نظر لغوی 2
- تعریف توکل در اصطلاح دانشمندان اسلامی 3
- توکل تنها باید به خداوند باشد 7
- اهمیت و ویژگی توکل بر خداوند 9
- وجوب و ضرورت توکل 10
- درجات توکل 14
- توجه به تلاش ها و اسباب در راستای توکل 17
- آثار و نتایج توکل 21
- اشاره 21
- 1 _ محفوظ بودن از شر دشمنان: 21
- 2 _ برخورداری از نصرت الهی و پیروزی در برابر جباران: 22
- 3 _ برخورداری از نعمت و فضل الهی: 23
- 5 _ ظهور ایمان: 24
- 6 _ رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی: 25
- 7 _ دور ماندن از وسوسه های شیاطین: 26
- 8 _ جلب مهر و محبت الهی: 28
- 9 _ برخورداری از کفایت الهی: 28
- زمینه های توکل 30
- مواضع توکل 32
- اشاره 32
- 1 _ هنگام طلب نصرت و پیروزی: 33
- 2 _ هنگام روگردان شدن دشمنان و رویگردانی از آن ها: 33
- 3 _ هنگام استقبال از قضای الهی: 35
- 6 _ در هر گفتار و کردار 36
- 4 _ در تثبیت و دوام ایمان: 36
- 5 _ در امر دین و دنیا: 36
- 8 _ توکل در همه امور لازم است 37
- ارتباط «توکل» با «تفویض»، «تسلیم»، «ثقه»، «رضا» 37
- 9 _ در تمام حالات باید توکل کرد 37
می گیرد می توان به این نتیجه رسید که به طور کلی در زندگی اجتماعی، انسان را از شر بدخواهان محفوظ می دارد که این حقیقت را می توان از آیه:
«وَ تَوَکَّلْ عَلَی الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ شعراء: 217).»
_ بر خداوند شکست ناپذیر بخشنده توکل کن _ آموخت.(1)
2 _ برخورداری از نصرت الهی و پیروزی در برابر جباران:
از آیه «122 سوره آل عمران» چنین استنباط می گردد که پیروزی مسلمانان در یکی از جنگ ها نتیجه توکل آن ها بر خدا بوده است. این آیه حال گروهی را بیان می کند که ابتدا تصمیم داشتند به جنگ نروند اما از تصمیم خود منصرف شده و بر خدا توکل کردند و در نهایت از نصرت الهی برخوردار گردیدند و در پی آن، پیروزی را در آغوش کشیدند.(2)
در تفاسیر مختلفی ذیل آیه «160 سوره آل عمران» به این نکته اشاره شده است که نصرت در پی توکل بر خداوند حاصل می شود و دوری از توکل، خذلان را به دنبال دارد.(3)
1- 1 _ الکشاف، ج 3، ص 341.
2- 2 _ تفسیر راهنما، ج 3، ص 46 و 148.
3- 3 _ اطیب الطبیان، ج 3، ص 411؛ الجوهر الثمین، ج 1، ص 392؛ الکاشف، ج 2، ص 187؛ تفسیر گازر، ج 2، ص 374.