امدادهای غیبی صفحه 7

و خیام گفته است:

اسرار ازل را نه تو دانی و نه من

وین خط معمّا نه تو خوانی و نه من

هست از پس پرده گفت وگوی من و تو

چون پرده برافتد نه تو مانی و نه من

وجود حواس برای اعتقاد به عالم شهادت کافی است. این عا لم را از آن جهت «عالم شهادت» نامیده اند که با حواس ما سر و کار دارد ما به طور محسوس با آن روبه رو هستیم. ولی این حواس برای ایمان به جهان غیب کافی نیست و برای اعتقاد بدان به عقل _ که مرتبه ای از غیب است _ و نیز پیامبران _ که راهنمایان عالم غیب اند _ نیازمندیم.(1)

2 _ امداد

«مدّ و امداد» یعنی به یک چیز از نوع خودش اضافه کنیم تا بدین وسیله وجودش امتداد یابد، که اگر این اضافه کردن صورت نگیرد، وجودش قطع می شود. مانند چشمه ی آبی که از مبنع زیرزمینی مدد گرفته و هر لحظه بر آن اضافه گردد و در نتیجه جریانش امتداد می یابد.(2)

این که خداوند انسان را در عمل دنیایی یا آخرتی امداد می کند به همین معنا است؛ زیرا آن چه انسان در تحقق عمل خود به آن نیازمند است، مانند علم، اراده، ابزار بدنی و مواد خارجی، که عمل بر آن ها واقع می شود و عامل با عمل خود در آن ها تصرّف می کند _ همگی امور تکوینی اند که آدمی در ایجاد آن ها دخالتی ندارد و اگر یکی از آن ها نباشد، عمل انسان تحقق نمی یابد. این خداوند است که اسباب زمینه ها و نیز خود عامل و نیروهای او را آفریده و هرلحظه به آن ها وجود می بخشد.(3)

1- مجموعه آثار، مرتضی مطهری، ج 3، ص 336.
2- مفردات، راغب، اصفهانی ماده ی مدّ.
3- المیزان، علامه طباطبایی، ج 13، ص 66.