سنت های الهی در پاداش و کیفر صفحه 126

فصل سوم: کیفرهای معنوی

1. املاء و استدراج

اشاره

گاهی برخورداری از نعمت های الهی به صورت گسترده، اقتضای لطف و احسان خداوند و پاداشی بر قدرشناسی از نعمت ها توسط بندگان است که مایه رشد و ترقی است، ولی در پاره ای ازموارد نیز نوعی عقوبت و مجازات پنهان الهی است که دامن گیر افراد می شود، درحالی که از عقوبت بودن آن غافلند.

این نوع عقوبت جنبه عمومی دارد؛ یعنی هم افراد و هم جامعه ها و امت ها از خطرآن در امان نیستند و این از بدترین انواع عقوبت هاست؛ زیرا نعمتی است که به ظاهر نعمت است و همین موجب غفلت از آن می شود.

این گونه دریافت نعمت، نشان از به اجرا درآمدن سنت امهال و املای الهی در کیفر مجرمان است؛ یعنی خداوند متعال نه تنها در عقوبت استیصالی آنها، عجله نمی کند، بلکه بر نعمت های مادی و دنیوی اهل باطل می افزاید تا فریفته گردند و در راه خطایشان استوارتر شوند تا استحقاق عذاب بیشتری را پیدا کنند. در آیات و روایات فراوانی به این عقوبت تصریح شده است.

خداوند متعال می فرماید:

فَلَمّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ کُلِّ شَیْءٍ حَتّی إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَهً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ. (انعام: 44)

هنگامی که (اندرزها سودی نبخشید) و آنچه به آنها یادآوری شده بود فراموش کردند، درهای همه چیز از (نعمت ها) را بر روی آنها گشودیم تا کاملاً خوشحال شدند (و دل به آنها بستند). ناگهان آنها را گرفتیم (و سخت مجازات کردیم) پس ناگهان آنها مأیوس شدند.

از این سنت الهی، به سنت _«املاء»_ یاد می شود. در آیاتی دیگر نیز به عنوان سنت _«استدراج»_ از آن یاد شده است که در واقع، هر دو عنوان، حاکی از یک سنت است، ولی روش بیان هرکدام تفاوت دارد.