سنت های الهی در پاداش و کیفر صفحه 132

(اگر در عذاب تأخیر می کند، به خاطر ناآگاهی او نیست). شاید آزمایشی برای شما باشد که زمان معینی شما را برخوردار از نعمت ها می کند.

ج) پیشی گرفتن قضای الهی

از علت های تأخیر در عقوبت شدید ستمگران، مجرمان و گنه کاران، پیشی گرفتن قضای الهی است که تا اجل مسمی و زمان معین مانع از شتاب زدگی در عقوبت می شود. البته ما نمی توانیم به مصالح و حکمت های عالیه آن آگاه شویم و تنها می دانیم که خداوند متعال بدان اشاره فرموده است:

در آغاز، همه مردم امت واحدی بودند. سپس اختلاف کردند و اگر فرمانی از سوی پروردگارت (درباره مجازات نشدن سریع آنان) از پیش صادر نشده بود، در میان آنها در آنچه اختلاف داشتند، داوری می شد (و به مجازات می رسیدند). (یونس: 19)

و در آیه دیگر می فرماید:

وَ لَوْ لا کَلِمَهٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ لَکانَ لِزامًا وَ أَجَلٌ مُسَمًّی. (طه: 129)

اگر سنت و تقدیر پروردگارت (ملاحظه زمان مقرر) نبود، عذاب الهی به زودی دامان آنان را می گرفت.

علامه طباطبایی می فرماید:

مراد از «کلمه»، در جمله «کلمه سَبَقَت مِن رَبِّک» که در حق بنی اسرائیل و دیگران در چند جای قرآن آمده است، همان قضایی است که خداوند هنگام هبوط آدم از بهشت فرمود که: «وَ لَکُم فِی الاَرضِ مُستَقَرّ وَ مَتاع اِلی حین؛ برای شما در زمین تا مدت معینی قرارگاه و وسیله بهره برداری خواهد بود.» (اعراف: 24) به حکم این قضا مردم در برابر اسراف و کفرشان، به مدت فاصله ای که میان استقرارشان در زمین تا اجل مسمای آنهاست، از این عذاب که عذاب استیصال است در امانند؛ مگر اینکه با اجرای سنت دیگری از سنت های الهی، حکم به عذاب شود؛ مانند قضا به عذاب استیصال، پس از انجام معجزه های اقتراحی و ایمان نیاوردن آنان که در این صورت، دیگر مهلتی داده نمی شود. در بعضی از آیات به این نکته نیز توجه داده شده است: