پرهیز از اندیشه های تکفیری صفحه 37

فرموده است: وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یَصِفُونَ؛ «و حتماً بعضی از آنان بر بعضی دیگر تفوّق می‌جستند. منزه است خدا از آنچه وصف می‌کنند». یعنی خداوند از چنین اوصافی از قبیل فرزند و شریک منزه و مبرّاست و بسی مبرّاتر از آنچه می‌گویند. عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ؛ یعنی «آنچه را از دید

مخلوقات پنهان است و آنچه را به مشاهده آنان درمی‌آید، می‌داند» فَتَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ؛ «و برتر است از آنچه [با او] شریک می‌گردانند». یعنی مقدس‌تر، منزه‌تر، متعالی‌تر، عزیزتر و باشکوه‌تر است از آنچه ستمگران و منکران می‌گویند. (1)

چرا مشرکان به توحید در ربوبیت اقرار کردند؟

اشاره

پس از روشن شدن مباحث گذشته، آنچه باقی می‌ماند، تفسیر آیاتی است که به ظاهر، بر اقرار مشرکان به ربوبیت خدای متعال دلالت می‌کند. در این زمینه، در کلمات مفسران، به دو نظر برخورد می‌کنیم. مقتضای نظر اول این است که این اقرار، اقرار حقیقی به توحید بوده، اما پاسخ عقل باطنی و فطرت سلیم آنان بوده است. (2) مقتضای نظر دوم این است که این سخنِ مشرکان، اقرار به ربوبیت و خالقیت

خدا بوده، اما اقرار به توحید و یکتایی خدا در این امور نبوده است و اینکه تنها نام الله را در پاسخ بیان داشتند، بدان دلیل بود که او را خدای پدر و بزرگ‌تر از دیگر خدایان می‌دانستند که علت موجودات به او منتهی می‌شود.

نظر اول- پاسخ فطرت‌