- دیباچه 1
- مقدمه 3
- مباحث مقدماتی 8
- اشاره 8
- تکفیر به تهمتِ شرک 9
- عوامل انتشار اندیشه تکفیری 14
- تبیینِ دیدگاه تکفیری 15
- منظور از توحید در ربوبیت چیست؟ 15
- منظور از توحید در الوهیت چیست؟ 16
- اشکال بر این تقسیمبندی 16
- چرا تکفیریها اکثریتِ امّت را به شرک محکوم میکنند؟ 16
- شیوه بحث 18
- نتیجه این دو ادّعای ویرانگر 18
- تذکّر یک نکته 19
- اشاره 20
- دلیل آنها بر توحید مشرکان در ربوبیت 21
- نکته اول- تصریح آیات و روایات بر اعتقاد مشرکان به سودرسانی و زیانرسانی خدایانشان 24
- نقد این نظریه 24
- اشاره 24
- نکته دوم- اعتقاد به وجود پسران و 29
- اشاره 29
- دختران برای خدای تعالی از عقاید مسلّم مشرکان 29
- نکته سوم- استدلال قرآن به حصول تَمانُع در فرض وجود دو قدرت مستقل در جهان 32
- نظر اول- پاسخ فطرت 37
- اشاره 37
- چرا مشرکان به توحید در ربوبیت اقرار کردند؟ 37
- نظر دوم- این اقرار به ربوبیت خدا است، اما اقرار به یکتایی خدا در این امر نیست 40
- اشاره 42
- عباداتی که ادّعا شده است کنار قبور انجام میشود 44
- اشاره 44
- مبحث اول: قربانی و نذر 44
- مبحث دوم: دعا 46
- آیاتی که به آنها استدلال شده است 47
- اشاره 47
- اشاره 51
- مبحث اول: معنای دعا در آیات مورد استدلال 51
- 2. نامگذاری و ادّعا 53
- 3. طلب واستغاثه 54
- 4. عبادت 56
- اشاره 72
- مبحث دوم: مقید کردن شرک بودن دعای مسئلت بر قدرت نداشتن غیر خدا بر مورد دعا 72
- اشاره 85
- دو تذکّر ضروری 85
- تذکّر اول- شفاعت ربطی به شرک ندارد 86
- تذکر دوم: توسل ربطی به شرک ندارد 88
هر نوزادی که به دنیا میآید، دارای فطرت [الهی] است؛ یعنی میداند که خالق او الله عزوجل است و از همین باب است سخن خدای تعالی که میفرماید: «و از آنان بپرسی: چه کسی آسمانها و زمین را آفریده است؟ خواهند گفت: الله».(1)
نظر دوم- این اقرار به ربوبیت خدا است، اما اقرار به یکتایی خدا در این امر نیست
این بیانی است که علامه «طباطبایی» در تفسیر آیات 31 تا 36 سوره یونس بیان فرموده است؛ آنجا که اقرارشان را به اینکه مدبّر جهان هستی، الله تعالی است، اقراری حقیقی دانسته است به این اعتبار که این امر در نظر آنان با تدبیر برخی از شئون جهان هستی به وسیله خدایان کوچک منافاتی نداشته است. ایشان فرموده است:
اولین استدلال (2)
از راهی اقامه شده که بتپرستان آن را معتبر میدانستند، چون بتپرستان از راه پرستش بتها، اربابِ آن بتها را میپرستیدند که به عقیده آنان، مدبّر عالم وجود بودند ... بنابر این، خدای سبحان استدلال بر توحید در ربوبیت را به رسول گرامی خود تلقین میکند و با فرمانِ قُلْ به او دستور میدهد که به صورت سؤال به مشرکین بگوید: مَنْ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ ...؟ فَسَیَقُولُونَ اللَّهُ
؛ «کیست که شما را از آسمان و زمین روزی میدهد ...؟ به زودی خواهند گفت: او الله تعالی است» و اعتراف خواهند کرد به اینکه همه تدبیرات جاری در انسان و غیر انسان به او منتهی میشود؛ چون بتپرستان چنین اعتقادی داشتند.(3)
1- کافی، ج 2، صص 12 و 13.
2- منظور، سؤال مطرح شده در آیه 31 سوره یونس است و به نظر مبارک ایشان، استدلالهای دوم و سوم در آیات 34 و 35 مطرح شده است مترجم.
3- المیزان، ج 11، صص 4 ع- 51.