- دیباچه 1
- مقدمه 3
- اشاره 8
- مباحث مقدماتی 8
- تکفیر به تهمتِ شرک 9
- عوامل انتشار اندیشه تکفیری 14
- تبیینِ دیدگاه تکفیری 15
- منظور از توحید در ربوبیت چیست؟ 15
- چرا تکفیریها اکثریتِ امّت را به شرک محکوم میکنند؟ 16
- اشکال بر این تقسیمبندی 16
- منظور از توحید در الوهیت چیست؟ 16
- نتیجه این دو ادّعای ویرانگر 18
- شیوه بحث 18
- تذکّر یک نکته 19
- اشاره 20
- دلیل آنها بر توحید مشرکان در ربوبیت 21
- نکته اول- تصریح آیات و روایات بر اعتقاد مشرکان به سودرسانی و زیانرسانی خدایانشان 24
- نقد این نظریه 24
- اشاره 24
- دختران برای خدای تعالی از عقاید مسلّم مشرکان 29
- نکته دوم- اعتقاد به وجود پسران و 29
- اشاره 29
- نکته سوم- استدلال قرآن به حصول تَمانُع در فرض وجود دو قدرت مستقل در جهان 32
- اشاره 37
- نظر اول- پاسخ فطرت 37
- چرا مشرکان به توحید در ربوبیت اقرار کردند؟ 37
- نظر دوم- این اقرار به ربوبیت خدا است، اما اقرار به یکتایی خدا در این امر نیست 40
- اشاره 42
- مبحث اول: قربانی و نذر 44
- عباداتی که ادّعا شده است کنار قبور انجام میشود 44
- اشاره 44
- مبحث دوم: دعا 46
- آیاتی که به آنها استدلال شده است 47
- اشاره 47
- اشاره 51
- مبحث اول: معنای دعا در آیات مورد استدلال 51
- 2. نامگذاری و ادّعا 53
- 3. طلب واستغاثه 54
- 4. عبادت 56
- مبحث دوم: مقید کردن شرک بودن دعای مسئلت بر قدرت نداشتن غیر خدا بر مورد دعا 72
- اشاره 72
- دو تذکّر ضروری 85
- اشاره 85
- تذکّر اول- شفاعت ربطی به شرک ندارد 86
- تذکر دوم: توسل ربطی به شرک ندارد 88
ای کسانی که ایمان آوردهاید، چون خدا و پیامبر، شما را به چیزی فرا خواندند که به شما حیات میبخشد، آنان را اجابت کنید.
2. نامگذاری و ادّعا
مثل: «دَعَوتُ المولود زیدا»؛ یعنی نوزاد را زید خواندم؛ یعنی نام زید بر او نهادم. به همین معنا در سخن خدای تعالی به کار رفته آنجا که فرمود:
تَکادُ السَّماواتُ یَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَ تَنْشَقُّ الأَرْضُ وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا* أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً (مریم: 90 و 91)
چیزی نمانده است که آسمانها از این [سخن] بشکافند و زمین چاک خورَد و کوهها به شدت فرو ریزند از اینکه برای [خدای] رحمان، فرزندی خواندند.
یعنی به دروغ مدّعی شدند که خدا فرزند دارد. ابن جوزی میگوید: «به نظر ابوعبیده معنای سخن خدای تعالی که فرمود: أَن دَعَوْا ... این است که قرار دادند و از باب دعای گفتاری نیست ...». (1)
از همین قبیل است سخن خدای تعالی که فرمود:
وَ الَّذِینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ وَ لا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَ لا یَزْنُونَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً (فرقان: 68)
و کسانیاند که با خدا معبودی دیگر نمیخوانند و کسی را که خدا [خونش را] حرام کرده است، جز به حق نمیکُشند و زنا نمیکنند و هر کس اینها را انجام دهد، سزایش را دریافت خواهد کرد.
1- زاد المسیر، ج 5، ص 196.