پرهیز از اندیشه های تکفیری صفحه 56

مؤید همین نکته است. این کاربرد همان است که به آن، عنوان «دعاء المسأله» (1) داده‌اند.

4. عبادت‌

این معنا برای دعا در سخن «ازهری» آمده است که می‌گوید:

و گاه می‌شود که دعا، عبادت باشد و از این قبیل است سخن خداوند عزوجل: إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبادٌ أَمْثالُکُمْ؛ «در حقیقت، کسانی را که به جای خدا می‌خوانید، بندگانی امثال شما هستند»؛ یعنی آنان که به جای خدا آنها را می‌پرستید. (2)

بیشتر کاربردهای این واژه در قرآن به همین معنا است. «شوکانی» استدلال یکی از دانشمندان را چنین تقریر کرده است: «دعا در بیشتر کاربردهای کتاب عزیز به معنای عبادت است».(3) به این کاربرد، چنان‌که بعدتر خواهد آمد، اصطلاح «دعاء العباده» داده‌اند.

«ابوالبقاء» معانی متعدد دعا را با استشهاد به آیات قرآن کریم چنین دسته‌بندی کرده است:

دعا معانی چندی دارد:

الف) رغبت به خدا و عبادت، مثل: وَ لا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا

1- دعاء المسأله؛ یعنی دعایی که به معنای درخواست و اظهار نیاز است و در زبان فارسی بیشتر به همین معنا به کار می‌رود. معانی دیگری که در متن برای کلمه دعا به آنها اشاره شده است، چون در زبان فارسی کاربرد ندارد، برای خواننده فارسی زبان نامأنوس است مترجم.
2- تهذیب اللغه، ج 3، ص ع 6.
3- فتح القدیر، ج 4، ص 5 ع 1.