بسوی خدا می‌رویم با حج صفحه 135

خانه‌های ساده، که از نمونه‌های سابق است، مشرف شدیم. بالای گردنه رسیدیم. کوه‌ها و بناهای آن طرف نمایان است. اهالی این قسمت هم گویا بادیگر اهالی مکه فرق دارند؛ خلق قناعت و عفت از گفتار و کردارشان نمایان است. به حجاج احترام می‌گذارند و اهل توقع نیستند. دوربین به دست ما بود و اطراف را تماشا می‌کردیم. به رفقا می‌گفتم مراقب باشید که مأموران حکومت متوجه نشوند. مبادا گمان کنند مشغول عکس‌برداری هستیم و با به عنوان «بدعت» متعرض شوند.

عده‌ای از اطفال و جوان‌ها جمع شده‌اند که با دوربین اطراف را تماشا کنند؛ از هر کدام نام کوه‌ها و مکان‌ها را می‌پرسیم، درست نمی‌دانند. پیرمرد قوی هیکلی رسید که از او پرسیدم. گفت: این کوه که اینک ما بالای آن ایستاده‌ایم و در شمال غرب مکه است، «جبل ترکی» نام دارد و مقابل ما، طرف جنوب شرق، کوه ابوقبیس است؛ همانجاست که رسول اکرم میان اهل مکه بانگ داد:

«واصَباحاً»، صبحگاهان مردم مکه از این اعلام خطر به سوی کوه روانه شدند تا بنگرند چه پیش آمده، که محمد 9 را بالای کوه ایستاده دیدند. چون جمع شدند، پرسید:

«مرا می‌شناسید؟ سابقه من میان شما چگونه بوده؟»

همه وی را ستودند. فرمود:

«اگر به شما خطری را اعلام می‌کردم از من باور داشتید؟ اینک بدانید من از جانب خدا شما را به عذابی که در پیش دارید بیم دهنده‌ام؛ چنان‌که می‌خوابید می‌میرید و چنان‌که بیدار می‌شویدبرانگیخته خواهید شد.»

غار حرا، معبد بزرگ‌

طرف شمالی مکه، دنباله کوهی که بالای آن ایستاده‌ایم، کوه نسبتاً بلندی است که در محل مرتفع و مسطح آن آثار بنا و لوله‌های دو عرّاده توپ دیده می‌شود. پیرمرد می‌خواست کوه حرا یا جبل نور را به ما نشان دهد. ما متوجه این محل بودیم. معلوم شد این توپ‌ها مقابل قصر سلطنتی است.

آن‌گاه در شمال این محل کوهی را نشان داد که مانن برج مخروطی- جدا از سلسله کوه‌های دیگر قرار گرفته و- بر همه کوه‌ها مسلّط است؛ آن کوه حرا و جبل نور است. در قله کوه نور آثار بنا دیده می‌شد. در زمان سابق حجاج برای زیارت این محل می‌رفتند به این جهت محل آسایش یا قهوه‌خانه مانندی بالای آن بوده و راه رفتن بالای آن هم بهتر بوده است.

کسانی که به آنجا رفته و مطلع بودند، می‌گفتند فعلًا عبور سخت و در میان سنگستان‌های درشت و سیاه است. بالای قلّه محلّی است که زیادی رفت و آمد آنجا را آماده و صاف نموده است. در میان سنگ‌ها محل جمع شدن آب باران است که زائران از آن استفاده می‌کردند. چند متر بالاتر از این محل، در میان سنگ‌ها و سینه‌قلّه، غار حرا قرار گرفته است. یک نفر به زحمت در میان آن می‌گنجد. در ارتفاع این کوه و محل غار، کوه‌ها و بیابان تا چشم کار می‌کند نمایان است و محل مهیب و موحشی است.

با عشق و علاقه‌ای می‌خواهم به وسیله دوربین و پس و پیش