خداشناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 100

(200) خداشناسي

مـالكيّت الهي و خـضوع تكـويني اشياء

«وَ لَــــهُ مَــــنْ فِــي السَّمـــواتِ وَ الاَْرْضِ كُــــلٌّ لَــــهُ قــانِتُــــــــونَ!»

«و هركه درآسمان‌ها و زمين‌است‌از آن اوست، همه فرمانبردار اويند!» (26/روم)

جمله فوق اشاره است به احاطه ملك حقيقي خدا، كه اثر آن جواز تصرف مالك در ملك خويش و به دلخواه خويش است، پس خداي‌تعالي از آن جا كه مالك حقيقي عالم است، در مملوك خود تصرف نموده از نشئه دنيا به آخرت مي‌برد. اين معنا را به جمله «كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ» تأكيد فرموده، چون قنوت به معناي لزوم اطاعت با خضوع است و مراد به اطاعت با خضوع، اطاعت تكويني است نه اطاعت دستورات شرعي است، چون دستورات شرعي گاهي نافرماني مي‌شود.

مالكيّت الهي و خضوع تكويني اشياء (201)

منظور از كل حتما جن و انس و ملك است و همه مطيع اسباب تكويني هستند، اما ملائكه كه جز خضوع اطاعت ندارند. جن و انس هم منقاد و مطيع علل اسباب كوني هستند، هر چند كه دائما نقشه مي‌ريزند كه اثر علّتي از علل يا سببي از اسباب كوني را لغو كنند ولي براي رسيدن به اين منظور باز متوسّل به علّت و سببي ديگر مي‌شوند. از اين هم كه بگذريم خود علم و اراده و اختيارشان سه تا از اسباب تكويني است، پس در هر حال مطيع تكوين هستند، پس در باب تكوين تنها مؤثر خداست و آنچه او بخواهد مي‌شود، يعني آنچه كه علل خارجي‌اش تمام شد و اما از آنچه جن و انس بخواهد تنها آن موجود مي‌شود كه خدا اذن داده باشد و خواسته باشد، پس مالك همه آنان و آنچه را كه مالكند خداست.(1)

(202) خداشناسي

شمول مالكيّت الهي