خداشناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 133

قول تكويني و قول غير تكويني الهي (271)

كرده، پس موجودات عالم در عين اين كه مخلوق خدايند قول خدا هم هستند، براي اين كه خاصيت قول در آن‌ها هست، خاصيت قول اين است كه غير من را به آنچه در قلب من است آگاه مي‌سازد، مخلوقات خدا هم با خلقت و وجود خود برخواست خدا دلالت مي‌كنند و اين پر واضح است كه به حكم دو آيه سوره (يس و مريم) وقتي خدا چيزي را اراده مي‌كند و مي‌فرمايد: بباش. حتي كلمه (بباش) هم بين خدا و آن چيز واسطه نيست و غير از وجود خود آن چيز هيچ امر ديگري دست در كار نيست، پس هستي آن چيز بعينه قول خدا و (بباش) خداست، پس قول خدا در تكوين عين همان خلقت و ايجاد است، كه آن نيز عين وجود است و وجود هم عين آن چيز است و امّا در غير تكوين از قبيل سخن گفتن با يك انسان مثلاً بايد دانست كه قول خدا عبارت است از ايجاد امري كه باعث پديد آمدن علمي باطني در انسان مي‌شود، علم به اين كه فلان مطلب چنين و چنان است، حال يا به اين كه خداي‌تعالي صوتي در كنار جسمي ايجاد كند و انساني كه پهلوي آن جسم ايستاده مطلب را بشنود و بفهمد و يا به نحوي ديگر كه ما نه آن را درك مي‌كنيم و نه كيفيّت تأثيرش در قلب پيامبر را و نمي‌دانيم چگونه خداي‌تعالي به پيامبري از پيامبرانش مي‌فهماند كه مثلاً فلان مطلب چنين و چنان است، اما اينقدر مي‌دانيــم كــه

(272) خداشناسي

قـول و كـلام خـدا بـا پيـامبـرش حقيقـت معنـاي قول و كلام را دارد.(1)

كلمات ايجاد و تماميّت آن

«...بِكَلِمــــــــاتٍ فَــــــاَتَمَّهُـــــــنَّ... .» (124 / بقــــــره)

كلمه هر چند در قرآن كريم بر موجودات و اعيان خارجي اطلاق شده، نه بر الفاظ و اقوال، لكن همين نيز به عنايت قول و لفظ است، به اين معنا كه مي‌خواهد بفرمايد ـ مثلاً در آيه مربوط به خلقت عيسي عليه‌السلام ـ او با كلمه و قول خدا كه فرمود: «كُنْ» خلق شده و نه تنها در اين مورد بلكه هر جا كه در قرآن لفظ كلمه را به خدا نسبت داده، منظورش همين قول: «كُنْ فَيَكُونُ» است، مانند آيه «وَ لامُبَدِّلَ لِكَلِمتِ اللّهِ.» (34 / انعام) در همه اين موارد

كلمات ايجاد و تماميّت آن (273)

منظور از لفظ «كلمه» قول و سخن است، به اين عنايت كه كار قول را مي‌كند، چون قول عبارت است از اين كه گوينده آنچه را كه مي‌خواهد به شنونده اعلام بدارد، يا به او خبر بدهد و يا از او بخواهد.