خداشناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 44

طرف دارد: يكي رو به خدا و يكي ديگر پشت به خدا، ملكوت هر چيز سمت رو به خداي آن چيز است و ملك سمت رو به خلق آن. ممكن هم هست بگوئيم: ملكوت به معناي هر دو طرف هر موجود است. و اگر فرموده ملكوت هر چيزي به دست خداست، براي اين است كه دلالت كند بر اين كه خداي‌تعالي مسلط بر هر چيز است و غير خدا كسي در اين تسلط بهره و سهمي نـدارد.(1)

وجــه الـهي و عـالـم ذر

«وَ اِذْ أَخَـــــذَ رَبُّــــكَ مِـــنْ بَنــــيآ ادَمَ مِـــنْ ظُهُـــورِهِـــمْ ذُرِّيَّتَهُــــمْ...»

«و ياد آور زماني را كه پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذريّه آن‌ها را برگرفت» (172 / اعراف)

(82) خداشناسي

اين وجود تدريجي كه براي موجودات و از آن جمله براي انسان است امري است از ناحيه خدا كه با كلمه «كُنْ» و بدون تدريج بلكه دفعةً افاضه مي‌شود. و اين وجود داراي دو وجه است: يكي آن وجه و رويي كه به طرف دنيا دارد اين است كه به تدريج از قوه به فعل و از عدم به وجود درآيد و همين وجود نسبت به آن وجهي كه به خداي‌سبحان دارد امري است غير تدريجي به طوري كه هر چه دارد در همان اولين مرحله ظهورش دارا اســــت و هـيــچ قـــوه‌اي كــه بـــه طـــرف فـعـليـت ســوق دهـــد در آن نـيســت.

مقتضاي آيات فوق اين است كه براي عالم انساني با همه وسعتي كه دارد در نزد خداي‌سبحان وجودي جمعي باشد و اين وجود جمعي همان وجهي است كه گفتيم وجود هر چيزي به خداي‌سبحان داشته و خداوند كه‌آن را بر افراد افاضه نموده و در آن وجه هيــچ فــردي از افراد ديگر غايب نبوده و افــراد هــم از خــدا و خـداونـد هم از افــراد غايــب نيست.

وجه الهي و عالم ذر (83)

اين همـان حقيقتـي است كـه خـداونـد از آن تعبيــر بــه «ملكــوت» كــرده است.