خداشناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 70

(136) خداشناسي

انسان، كه يكي‌از پديده‌هاي زميني‌است، در پديد آمدنش و بقايش بغير اين نظام كلي كه‌در سراسرعالم حكمفرماست و باتدبيري متصل سراپاي عالم‌را اداره‌مي‌كند، به نظام ديگري‌احتياج ندارد. پس وقتي نظام هستي انسان و همه عالم يكي است، نتيجه مي‌گيريم كـه الـه و پـديـدآورنـده و مـدبـر آن همان اله و پديد آورنده و مدبر امر انسان است.(1)

واحد و قهار بودن خدا

«وَ مـــــا مِــــنْ اِلـــهٍ اِلاَّ اللّـــهُ الْــواحِــــدُ الْقَهّــــارُ!»

«و هيچ معبودي جز خداي واحد قهار نيست!» (65 / ص)

جمله فوق، الوهيّت - كه عبارتست از معبوديت به حق - را از تمامي آله نفي مي‌كند و اما اثبات الوهيت براي خداي‌تعالي، امري است كه بعد از انتفاء الوهيت از غير خدا قهرا و

واحد و قهار بودن خدا (137)

خود به خود حاصل است، چون بين اسلام و وثنيت در اصل اين كه معبود به حقي وجود دارد اختلاف و نزاعي نيست، نزاعي كه هست در اين است كه آن اله و معبود به حق اللّه تعالي است، يا غير اوست؟

دو اسم «اَلْواحِدُ الْقَهّارُ» وحدانيت خدا را در هستي و قهرش بر هر چيز را اثبات مي‌كند، به اين بيان كه مي‌فرمايد: خداي‌تعالي موجودي است كه هيچ موجودي وجودش مانند او نيست و چون او كمال لايتناهي دارد، كمالي كه عين وجود اوست، پس او غنّي بالــذات و علــي‌الاطــلاق است و غيــر او هــر چــه بــاشــد فقيــر و محتاج به او است، آن هم نه تنها از يك جهت، بلكــه محتــاج به اوســت از هر جهــت، از جهت وجود و از جهت آثار وجود، غير او هر چــه دارد نعمت و افاضه خداي‌سبحان و قاهر بر كل است، پس خدا قاهر بر هر چيز و بر طبق اراده خويش است و هر چيزي مطيع خدا در اراده او و خاضع خدا در مشيت اوست.