خداشناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 86

(170) خداشناسي

خداي‌سبحان موجودات را خلق مي‌كند و هميشه هم خلق مي‌كند و چنين كسي با كسي كه هيچ خلق نمي‌كند يكسان نيست، چه خدا موجودات را خلق مي‌كند و مالك آن‌ها و آثــار آن‌هــاست، آثـاري كه نـظـام خــود آن‌هـا و نظام عـام عـالم به آن بستگي دارد.

2ـ منعم بودن

آيه دوم اشاره است به زيادي نعمتهاي الهي و كثرتي كه از حيطه شمار بيرون است، چون در حقيقت هيچ موجودي نيست مگر آن كه در مقايسه با نظام كلي عالم نعمــت اســت، هر چنــد كـه بعضي از موجودات نسبت بـه بعضي ديگر نعمت نباشد.

3ـ عالم بودن

آيه سومي اشاره است به ركن سوم از اركان ربوبيّت كه همان علم باشد، چه اله اگر متصف به علم نباشد عبادت كردن و نكردن بندگان برايش يكسان است، پس عبادت لغو و بي اثر خواهد بود، لاجرم لازم است كه رب معبود داراي علم باشد، البته نه هر علمي،

سه ركن ربوبيت الهي (171)

بلكه علم به ظاهر و باطن بنده‌اش، چه عبادت قوامش با نيت است و عمل وقتي عبادت مي‌شود كه با نيّت صالح انجام شده باشد و نيّت هم مربوط به ضمير و باطن بنده است و علم به اين عبادت حقيقت معناي خود را واجد است پيدا نمي‌شود مگر با احاطه معبود به ظاهر و باطن بنده و خداي عزوجل عالم است به آنچه كه انسان پنهان مي‌دارد و آنچه كه آشكار مي‌سازد، همان طور كه او خالق و منعم است و به خاطر خلقت و انعامش مستحق پرستش است.

از همين جا روشن مي‌گردد كه چرا در آيه شريفه در بيان علم خدا به غير نامبرده انتخاب شده و علم به اسرار و اظهار را علت آورد، آن هم اسرار و اظهار انسانها، براي اين كه سخن درباره عبادت انسانها در بـرابـر پــروردگــارشان بود و در علــم به عبــادت كه امــري است مـربـوط هم به بــدن و اعضــاي آن و هم به قلب و احوال آن، لازم است معبـود دانــاي به باطن و ظاهر عبادت كننده‌اش باشد و نيت دروني و هم