خداشناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 92

او سميع است، يعني آن‌چه را حوايج كه مخلوقاتش دارند و به زبان دل يا زبان سر از خدا مي‌خواهند، مي‌شنود و هر حاجتي كه دارند البته به مقداري كه استحقاق دارند

(182) خداشناسي

برمي‌آورد و نيز او بصير است، يعني هر عملي كه خلق انجام دهد مي‌بيند و بر طبق اعمالشان جزايشان مي‌دهد و او كسي است‌كه تمامي كليدهاي خزاين آسمان‌ها و زمين را مالك است، خزينه‌هايي كه خواص و آثار همه موجودات در آن ذخيره مي‌شود و با ظهور آن خواص و آثار تركيب اين نظام عالم محسوس صورت مي‌گيرد و نيز اوست كسي كه رزق روزي خواران را مي‌دهد و به مقتضاي علمش آن را كم و زياد مي‌كند و هـمه ايـن‌ها همـان تـدبير است، پس خدا رب و مدبر امور است.

دليل 8 ـ تدبير و خلق و تقدير عالم

«وَ خَـلَـقَ كُـلَّ شَـيْ‌ءٍ فَقَــدَّرَهُ تَـقْديرا!» (2 / فرقان)

خلقت و تقدير از خداي‌سبحان است، چون تقدير ملازم با خلقت است و چون اين دو با هم جمع شدند، ملازم آن‌ها تدبير است، پس تدبير هر چيزي از خداي‌سبحان است، پس بـا ملـك او هيـچ ملكي و با ربوبيّت او هيچ ربوبيّتي نيست.

چند دليل بر يگانگي ربوبيت الهي (183)

آيه فوق بيان رجوع تدبير عامه امور به سوي خداي‌تعالي به تنهايي است، هم خلقت آن‌ها و هم تقدير آن‌ها، پس او رب‌العالمين است و هيچ ربي سواي او نيست. خلقت از آنجا كه همواره با اسبابي مقدّم و اسباب ديگري مقارن صورت مي‌گيرد، لاجرم خلقت مستلزم اين است كه وجود اشياء هر يك به ديگران مرتبط باشد و وجود هر چيز و آثار وجودي‌اش به اندازه و مقداري باشد كه علل و عوامل متقدم و مقارن آن تقدير مي‌كند، پس حوادث جاري در عالم، طبق اين نظام مشهود مختلط است به خلقت و تابع است علل و عواملي را كه يا قبل از آن حادثه دست در كار بوده و يا مقارن حدوث آن و چون هيچ خالقي به غير خداي‌سبحان نيست، پس براي هيچ امري مدبري هم غير او نيست، پس هيچ ربي كه مالك اشياء و مدبر امور آن‌ها باشد بغير خداي‌سبحان وجود ندارد.

همين كه ملك آسمانها و زمين از خدا باشد و او حاكم و متصرف علي‌الاطلاق در آن‌ها باشد، خود مستلزم آن است كه خلقت قائم به او باشد، چون اگر قائم به غير او باشد ملك

(184) خداشناسي