توحید و اسماء و صفات صفحه 256

کرده و اسامی را به وسیله پیامبرانش به ما رسانده است.

تذکار این نکته نیز لازم است که آنچه درباره صفات ذات گفتیم _ که خارج از محدوده مفاهیم و تصوّرات است _ در مورد صفات فعل خدای تعالی نیز جاری است. باید توجّه داشت که فعل خدا هم چون خود او طور و کیفیّت ندارد؛ لذا قابل بیان عقلی نیست و نور عقل به آنجا نمیتابد. پس همان گونه که در بیان اوصاف ذاتی خدای تعالی رجوع به آیات و روایات لازم است، در مورد صفات فعل الهی هم لازم است پا از آنچه در آیات و روایات در بیان آنها آمده، فراتر گذاشته نشود.

4. خلاصه درس هجدهم

Ë هیچ اشتراک معنوی بین خالق و مخلوق وجود ندارد و اگرچه لفظ مشترک است، ولی معنا مختلف است.

Ë آن چه مفهوم و معقول است، نمی تواند صفت خداوند متعال باشد.

Ë معرفتی که از ناحیه مفاهیم و متصوّرات و توصیفات مفهومی حاصل شود، عین تعطیل است.

Ë اسامی و الفاظ در مورد خدا مفهوم ندارند و معنای آن ها خود خداست که به معرفت فطری شناخته شده است.

Ë معنای تفضیل از وزن «افعل» در اسما و صفات خدای متعال سلب می گردد و به معنای اسم فاعل و صفت مشبّهه می آید.

Ë اسمای لفظی خداوند متعال مخلوق اند و انسان به وسیله آن ها متوجّه خدا شده و او را به یاد می آورد.

Ë اسم در عبادت خدا هیچ موضوعیتّی ندارد و معنا و مسمّا _ که معروف انسان است _ باید به وسیله اسما عبادت شود.

Ë خدای تعالی از ازل، موصوف به صفات فعل نیست، ولی صفات ذات را هیچ گاه