چرا نماز بخوانیم صفحه 27

از طرف دیگر علاوه بر قرآن - کتاب آسمانی اسلام - که در جای جای آن سخن از علم و دانش و برتری دانایان بر نادانان است (زمر/9) احادیث و روایات بسیار زیادی از پیامبر اسلام و سایر ائمه می توان در دعوت به علم و دانش ، سراغ گرفت که نمونه هایی از آن در کتاب های ((اصول کافی )) تاءلیف یعقوبی کلینی (جلد اول ) ، باب ((فضل و العلم )) و کتاب ((احیاءالعلوم )) اما محمد غزالی (جلد اول ) و در نهج الفصاحه و . . . آمده است .

((ام . ساواری ))محقق فرانسوی بااشاره به یکی از این روایات می

گوید : ((به دستور پیامبر (ص ) مقرر گردید ، اسیران باسوادی که پول برای پرداخت ندارند ، هر یک ، ده کودک مسلمان را خواندن و نوشتن بیاموزند و آزاد شوند . این فرمان مقدس و دلپذیر ، نشانه دلبستگی و خواست پیامبر به آموزش و پرورش و فرهنگ مردم و نسل جوان بود . ))(46)

و لذا همین تاءکید اسلام بر علم و دانش بود که به قول جرجی زیدان ، مورخ مشهور مسیحی در متاب تاریخ تمدن اسلامی ، باعث می شد : ((هر جا اسلام ، حکومت می کرد ، علم و ادب به سرعت پیشرفت می نمود . ))

استدلال پروفسور هانری کربن در این باره بسیار جالب توجه است ؛ او می گوید : ((هر گاه اندیشه پیامبر اسلام ، خرافی بود و اگر قرآن ، وحی الهی نبود ، وی هرگز جراءت نمی کرد بشر را به علم و دانش دعوت کند . هیچ بشری و هیچ طرز فکری به اندازه پیامبر اسلام و قرآن مردم را به دانش دعوت نکرده است ؛ تا آنجا که در قرآن 950 بار از دانش و عقل و اندیشه سخن به میان آمده است . ))(47)

به این ترتیب تاءکید و توجه فراوان اسلام بر علم و دانش ، موجب رشد و شکوفایی سریع و غیر قابل تصور علمی مسلمانان و ظهور چهره هایی برجسته و درخشان در عرصه های مختلف علمی گردید . که غرب از جهات بسیاری علم ودانش کنونی اش را مدیون مسلمانان است ؛ و این واقعیتی است مه بسیاری از اندیشه مندان برجسته غربی به آن معترفند ، که

در ادامه این بحث به آن خواهیم پرداخت .

موج رو به گسترش

توسعه سریع اسلام در مناطق مختلف جهان شناخته شده آن روزگار ، از جمله شکست امپراتوری ایران و بسط و نفوظ اسلام در یکی از کانون های تمدن آن روزگار که در واقع با استقبال مردم رنج کشیده ایران به وقوع پیوست ، موجب شد تا جهان اسلام هر وسعت بیش تری بیابد .

((اسلام در دعوت خود ، راهی را پیش گرفت که منجر به فتحی شد که از بزرگ ترین و جالب ترین فتوحات جهان به شمار آمد . آن نیروی اسلامی که از دل جزیره العرب بعد از رحلت پیامبر ، نمایان شد تا آن جا که ممکن بود به سرعت همه جا را در نوردید . از ناحیه شمال ، شام را فرا گرفت و تا آناتولی پیش رفت و قسطنطنیه را به خطر انداخت و در شرق ، عراق و ایران و قسمت عمده افغان را گشود . از نهر جیحون گذشته ، به بلاد ترکستان امروز رسید . و در غرب به مصر و تمام سواحل شمال آفریقا مستولی شد و تا ساحل آتلانتیک رسید و از آن جا به شمال ، رو کرده و به جبل و الطارق . اسپانیا گسترش یافت . سپس از آن گذشته به فرانسه داخل شد و بر ((برافینیم )) و ((کارکازون ))و ((کاربون ))و ((بوردو))سیطره یافت . هنوز صد سال از وفات پیامبر نگذشته بود که یک امپراتوری بزرگ از شبه جزیره ایبریه در غرب گرفته تا سواحل جنوبی مدیترانه و سواحل نهر سند و دریای خزر ، امتداد داشت ، به وجود آمد