به سوی آفریدگار صفحه 55

در اینجا با صرف نظر از براهینی که بر بطلان نظریه تطور اقامه گردیده ، هرگونه اظهار نظر قطعی ، مثل خبردادن از غیب می باشد و فقط دلیل نقلی می تواند برنده باشد و اختلاف را مرتفع سازد ، لذا اگر از مثل قرآن مجید و احادیث معتبر یکی از این دو نظر استفاده شد ، آن را باید پذیرفت و تاءویل دلیل نقلی با یک سلسله شواهد غیر یقینی صحیح نمی باشد؛ زیرا طبق قواعدی که داریم فقط در صورتی دلیل نقلی ، قابل تاءویل و توجیه است که دلیل صحیح عقلی یا ریاضی یا حسّی قطع آور بر خلاف ظاهر آن باشد .

تا اینجا آنچه در مورد این دو نظریه گفته شد از جنبه علمی بود ، اما از جنبه دینی و مذهبی ، نظر تعاقب خلق و ثبوت انواع به طور مطلق یا نسبت به بعضی از انواع و خصوصا انسان ، ثابت و مسلم است ، هرچند از نظر ایمان به قدرت خدا فرقی بین دو نظر نباشد؛ زیرا هردو نظر با قدرت خداوند منافات ندارد .

تفسیر قرآن و فرضیّه های علمی

نکته چهارم : نظریّه نشو و ارتقا ، یک نظریّه و فرضیّه علمی است اما چون چنین نیست که مانند معادلات ریاضی یا احکام عقلی مثل محال بودن اجتماع نقیضین ، قابل تزلزل نباشد ، پذیرفته نشده و چنان نیست که طرفدارانش بتوانند بگویند تا صد یا هزار سال بعد ، بحثها و کاوشهای علمی خلاف آن را عرضه نخواهد داشت و نظریّه تازه ای در برابر آن ، به هیچ وجه قابل طرح نیست ، بلکه محتمل است که کاوشهای آینده ، خلاف آن را اثبات کند ، چنانکه هم اکنون گاهی با وجود اهمیتی که این نظر کسب کرده و همه گوشها را پر نموده ، در مجلات علمی و جراید ، می خوانیم که آثاری پیدا شده است که با نظریه داروین ، مساعد نیست . (74)

بنابراین ، نمی توان به کمک چنین نظریه ای - هرچند مشهور شده و در اذهان نفوذ کرده باشد - قرآن مجید را به طور قاطع ، تفسیر و معنا کرد؛ زیرا خطر بزرگ این کار استناد این نظر در اذهان ، به قرآن کریم است و اگر چند قرن بعد ، بطلان آن ثابت یا فرضیه ای دیگر مشهور شد ، بسا در صحت مطالب قرآن بسیاری که از واقع و چگونگی امر و اشتباهی که در تاءویل و تفسیر شده اطلاع ندارند ، تردید کنند .

بالا خره در تطبیق آیات قرآن بر فرضیه ها و نظریات علمی ، باید باز هم منتظر بود ، هروقت در هر مورد نظریه ای که غیر از آن متصوّر نباشد ، عرضه شد ، انطباق

آن را با قرآن مجید و احادیث معتبر مورد بررسی قرار داد ، مثلا امکان تسخیر کره ماه یا کرات دیگر را تا این حدی که در عصر ما عملی شده می توانیم از نظر قرآن مجید بررسی نماییم ، وقتی این موضوع را بررسی می کنیم می بینیم نه فقط اشاره ای در قرآن مجید بر عدم امکان تسخیر ماه نیست بلکه آیاتی که دلالت دارند بر اینکه ماه و آفتاب و کواکب را خدا مسخر انسان قرار داده این واقع را تاءیید می نمایند و ما به کمک پیشرفت علم و صنعت می فهمیم که تسخیری که در این آیات است ، به معنای محدودی که بسا بعضی از پیشینیان به واسطه نقص علمی تصوّر می کردند ، نیست و کلام مطلق خدا را بی جهت مقیّد می کردند . می بینید در این موضوع چگونه پیشرفت علم با قرآن مطابق درآمده یعنی پس از چهارده قرن علم تا این حد به قرآن رسیده است ، این هم اعجاز قرآن است و هم تطبیق قرآن با آن بی اشکال است و در واقع نه تاءویل است و نه توجیه بلکه روشن شدن معانی است که لفظ ، آن را کاملا می تواند در بر بگیرد اما در نظریه هایی که این طور نیست و مبتنی بر دلیل عقلی و ریاضی هم نمی باشد و مبنایش حدس و شواهد غیر قطعی است باید منتظر آینده بود . و از ظاهر قرآن دست بر نداشت ، بسا که چند قرن دیگر همین ظاهر اثبات شود؛ چنانکه در مورد تسخیر ماه ، حقایق قرآنی اثبات شده

و بعدها ثابت تر خواهد شد . (75)

فقط اینجا کاری که می توان انجام داد این است که بخواهیم از قرآن مجید به طور صریح و قاطع دلیلی بر صحت یا نفی نظریه ای پیدا کنیم یا اینکه انطباق بعضی از آیات را به طور احتمال با آن بررسی نماییم که در صورت اول اگر دلیل قاطعی یافتیم همان را می پذیریم و در صورت دوّم اگر احتمال ، عقلایی و عرفی بود ، روی احتمالش بحث را ادامه می دهیم .

ارزش نظریه نشو و ارتقا