- مقدمه ناشر 1
- اشاره 3
- کیفیت صفات 3
- 1 - مذهب تأویل 3
- 3 - مذهب حمل به ظاهر 4
- 2 - مذهب تفویض و توقف 4
- استدلال قائلین به تأویل صفات 6
- اهتمام اهل بیت علیهم السلام در تنزیه باری تعالی 8
- منزلت عقل از دیدگاه قرآن و روایات 8
- توضیح 10
- اشاره 11
- الف) دلیل عقلی 11
- ادلّه امامیه و معتزله بر نفی رؤیت 11
- ب) دلیل نقلی قرآنی 12
- ج) دلیل نقلی روایی 13
- تصریح ائمه اهل بیت علیهم السلام به امکان رؤیت قلبی 15
- اعتراف برخی از علمای عامه 17
- دلیل اول 18
- بررسی ادله قائلین به رؤیت 18
- توضیح 18
- دلیل دوم 19
- پاسخ 19
- دلیل سوم 20
- پاسخ 20
- دلیل چهارم 21
- پاسخ 21
- پاسخ 21
- اشاره 23
- قرآن و نفی جسمیّت از خداوند 26
- 2 - خوف از افتادن در تعطیل: لکن این قول افراطگری است که می توان با قول به تنزیه، جلوی آن را سد کرد. 29
- عوامل پیدایش نظریه تجسیم 29
- 1 - میل عوام به تجسیم: زیرا بشر به جهت آن که به چشم خود عینک طبیعت و مادّیت را دارد، لذا می کوشد همه چیز را از دیدگاه مادّیت حل کند. 29
- تصریح علمای اهل سنّت به تجسیم ابن تیمیه 30
- ادوار قول به تجسیم 31
- اشاره 31
- دور اول: عصر یهود 32
- 1 - نعیم بن حماد (228 ه .ق) 36
- اشاره 36
- دور دوم: از زمان صحابه تا احمد بن حنبل 36
- 3 - وهب بن منبه (114 ه .ق) 37
- 5 - حماد بن سلمه (167 ه .ق) 37
- 4 - محمّد بن کرّام سجستانی (255 ه .ق) 37
- دور سوم : از ادوار تجسیم 41
- دور چهارم : از ادوار تجسیم 45
- دور پنجم : از ادوار تجسیم 46
- دور ششم : از ادوار تجسیم 47
- تبرئه رجال شیعه از قول به تجسیم 48
- آرای علمای شیعه در مسأله تجسیم 49
- تبرئه هشام بن حکم از قول به تجسیم 52
- توضیح 52
- مرحله اول: بررسی اصل نسبت 53
- مرحله دوم: بررسی کلام 57
- اشاره 57
- 1 - قرینه لفظی 59
- 2 - قرینه خارجی 59
- 3 - اختلاف در معنای جسم 60
- 4 - «جسم لا کالاجسام» عبارتی شایع 61
- بررسی روایات در مذمّت هشام 62
1- 129. روضه المحتاجین لمعرفه قواعد الدین، ص 384.
2- 130. السلفیه الوهابیه، حسن بن علی سقاف، ص 43.
این افراد در عصر حاضر توانسته اند، دانشگاه های مختلف را تسخیر کرده و دسته های گوناگون از طلاب را با اصول افکار خود در آنجا تعلیم دهند.
تبرئه رجال شیعه از قول به تجسیم
از جمله اتهاماتی که به شیعه زده شده این است که آنان قائل به تجسیم اند؛ یعنی معتقدند به این که برای خداوند جسمی است دارای ابعاد و حدود... و در این زمینه ادّعا می کنند، اوّل کسانی که قائل به جسمیّت خداوند در بین شیعیان بوده، هشام بن حکم و یونس بن عبدالرحمان قمّی و دیگران از بزرگان شیعه در قرن دوم می باشند.
دکتر قفاری می گوید: «اصل افکار تجسیم و مذهب آن از شیعه سرچشمه گرفته است. آن گاه می گوید: ابن تیمیه اوّل کسی است که این را به اثبات رسانده و گفته: اوّل کسی که در اسلام قائل به جسمانیّت خداوند شده، هشام بن حکم می باشد».(1)
او هم چنین می گوید: «در نتیجه: تشبیه خداوند سبحان به مخلوقاتش در یهود سابقه داشته و از آنجا به تشیّع سرایت کرده است؛ زیرا تشیّع مأوی و ملجاً هر کسی است که قصد سوء نسبت به اسلام و مسلمین دارد».(2)