منشور جاوید جلد 1 صفحه 7

شاخسارهای آن دست یابد. ولید بن مغیره، حکیم و سخن ساز عرب در «مسجد الحرام» نشسته و پیامبر اسلام مشغول قرائت آیاتی از سوره (غافر) بود. وی پس از شنیدن آیاتی چند از پیامبر از جای برخاست و پیش خویشاوندان خود (بنی مخزوم) آمد و به آنان چنین گفت:«وَاللّهِ لَقَدْ سَمِعْتُ مِنْ مُحَمَّد آنِفاً کَلاماً ما هُوَ مِنْ کَلامِ الإِنْسِ وَ لا مِنْ کَلامِ الْجِنِّ وَ انّ لَهُ لَحَلاوَهٌ انّ عَلَیْهِ لَطَلاوَهٌ وَ انَّ أَعْلاهُ لَمُثْمِرٌ وَ انّ أَسْفَلهُ لَمُغْدقٌ وَ انّهُ لَیَعْلُو وَ ما یُعْلی; من از محمد کلامی شنیده ام که هرگز شبیه کلام انس و جن نیست سخن او شیرین و ظاهر آن زیبا است شاخسارهای آن لبریز از میوه و ریشه های آن در اعماق دل ها فرو می رود آن بر تمام کلام ها برتری دارد و هرگز بالاتر از آن نمی توان سخن گفت».(1) در حقیقت گفتار ولید را باید نخستین تقریظ بشری برای قرآن دانست و او با فکر و هوش طبیعی و ذهن صاف و دست نخورده خود، دریافت که (أعلاه لمثمر و انّ أسفله لمغدق و انّه لیعلو و ما یعلی).

تفسیر قرآن از دیدگاه های مختلف

با فرا رسیدن قرن سوم و شکوفایی علوم اسلامی، دگرگونی خاصی در تفسیر قرآن پدید آمد، دایره کاوش و بررسی آیات قرآن، که تا مدتی به صورت نقل احادیثی از پیامبر و یا نقل آرایی از صحابه و تابعین و احیاناً از علمای اهل کتاب که بعدها در جرگه مسلمانان درآمده بودند، انجام می گرفت، گسترش بیشتری پیدا نمود و این کتاب آسمانی از جهات گوناگون مورد بررسی قرار گرفت و هر کسی از روزنه تخصص خود به آن نگریست. و هر متخصصی از دیدگاه فن خود به کشف حقایق آن پرداخت.