- پیشگفتار 1
- اهمیت توحید 2
- اصالت توحیدی انسان 2
- کلیات 2
- اشاره 3
- ١. توحید نظری 3
- اقسام توحید 3
- ٢. توحید عملی 4
- اشاره 5
- ١. توحید ذاتی 5
- اشاره 5
- اشاره 5
- اشاره 5
- اشاره قرآن به توحید واحدی 5
- بخش اول: توحید نظری 5
- الف) توحید واحدی 5
- اشاره 6
- براهین توحید واحدی 6
- یک - برهان فطرت 6
- اول - اشاره به اصل برهان 9
- اشاره 9
- دو - برهان تمانع وهماهنگی جهان 9
- دوم - اشاره به نفی تالی و مقدم 10
- اشاره 11
- ب) توحید احدی 11
- سه - برهان هدایت ودعوت 11
- توحید احدی از دیدگاه قرآن کریم 12
- اقسام توحید احدی 12
- ٣. توحید افعالی 13
- اشاره 13
- ٢. توحید صفاتی 13
- قانون علیت و توحید افعالی 14
- ب) علیت انسان 15
- اشاره 15
- اقسام علل طبیعی 15
- الف) علیت ماده اولی 15
- اشاره 16
- اقسام علیت معنوی و غیبی 16
- ب) شفای دردهای باطنی 16
- الف) نورافشانی قرآن در هدایت 16
- د) گناه، سبب گسترش فساد 17
- ج) آرامش دل 17
- ه) کفر، سبب لعن الهی 17
- و) ظلم، سبب تحریم طیبات 18
- ح) ایمان، سبب هدایت الهی 18
- ز) کار نیک، سبب وفور نعمت 18
- ی) تقوا، عامل ازدیاد رزق 19
- اقسام توحید افعالی 19
- ط) صبر، سبب جزای اخروی 19
- اشاره 19
- ک) استقامت در توحید، عامل تأیید از جانب فرشتگان 19
- اشاره 20
- ١. توحید در ربوبیت 20
- مفهوم «ربوبیت» 21
- اشاره 21
- ب) سرور مطاع 21
- الف) مالک و صاحب 21
- ج) مصلح و مدبر و مربی امور 22
- توحید در خالقیت، منشأ توحید ربوبی 25
- ادله توحید ربوبی 27
- اشاره 27
- ١. فطرت دلیل بر توحید ربوبی 27
- ٢. اتقان و نظاممندی عالم، دلیل بر توحید ربوبی 28
- اشاره 28
- الف) تلازم بین مقدم و تالی 28
- ب) نفی تالی 29
- نهی از اعتقاد به ربوبیت استقلالی برای غیر خداوند 30
- مشرکان و شرک در ربوبیت 32
- مذمت مشرکان به جهت اعتقاد به استقلال معبودان خود 34
- ٢. تربیت در امور معنوی 34
- تربیت غیر، به اذن خداوند 34
- ١. تربیت در امور مادی 34
- اشاره 34
- پاسخ 37
- شبهه: تلازم بین توحید ربوبی و الوهی 37
- کلام علوی مالکی در تلازم بین توحید ربوبی و الوهی (شرک ربوبی مشرکان) 41
- خداوند، تنها خالق مستقل 42
- اشاره 42
- ٢. توحید در خالقیت 42
- خالقیت طولی خداوند نسبت به فعل انسان 43
- نهی از اعتقاد به خالقیت استقلالی برای غیر خدا 43
- خالقیت غیر خدا به اذن خدا 44
- ارتباط بین ربوبیت و خالقیت 45
- ٣. توحید در ولایت وحاکمیت 45
- اشاره 45
- حاکمیت غیر خدا، به اذن خدا 47
- اشاره 47
- 4. توحید در قانونگذاری 47
- اشاره 49
- اعتقاد مشرکان به شرک در قانونگذاری 49
- 5. توحید در مالکیت 49
- مالکیت مجازی غیر خدا 52
- مالکیت مجازی غیر خدا، به مشیت خدا 53
- بخش دوم: توحید عملی 54
- فتاوای وهابیان 54
- اشاره 54
- اشاره 56
- مباحث توحید در عبادت 56
- اشاره 56
- اوّل: مفهوم عبادت (بحث مفهومی) 56
- مفهوم الوهیت 57
- بررسی اقوال 58
- دوّم: توحید در عبادت از دیدگاه قرآن (بحث حکمی) 60
- اشاره 60
- اقسام عبودیت 62
- اشاره 62
- ١. مملوکیت منفعت 63
- ٢. عبودیت اطاعت 63
- ٣. تعظیم به قصد ربوبیت یا الوهیت 64
- ارکان عبادت 65
- اشاره 65
- الف) خضوع با اعتقاد به الوهیت 66
- ب) خضوع با اعتقاد به ربوبیت 67
- اشاره 68
- سوم: مصداق عبادت 68
- اطاعت از دستورات الهی همراه با اعتقاد صحیح 73
- فرق بین توجه به کعبه و توجه به بتها 75
- نقد 76
- تقسیم توحید نزد وهابیان 76
- ارکان عبادت نزد وهابیان 77
- نقد وبررسی 78
- دلیل فطرت بر توحید عبادی 80
- ارتباط بین توحید در خالقیت با توحید در عبادت 80
- ارتباط بین توحید ربوبی با توحید در عبادت 81
- ارتباط بین توحید الوهی با توحید در عبادت 81
- عبادت بتها با اعتقاد به خالقیت و رزّاقیت استقلالی 82
- اشاره 85
- انواع دعا وصدا زدن غیر 85
- اشاره 85
- الف) استعمال با (مِنْ دُونِ اللهِ) 85
- ١. دعا به معنای عبادت و پرستش 85
- ب) استعمال با مَعَ اللهِ 88
- اشاره 88
- ٢. دعا به معنای طلب وخواستن واستغاثه 88
- الف) دعا در امر دنیوی 89
- ب) دعا در امر آخرت 90
- ٣. دعوت به هدایت یا ضلالت 91
- الف) متعدی با «إلی» 91
- اشاره 91
- ب) متعدی با لام 92
- 4. دعا به معنای ندا 93
- 5. دعا به معنای ادعا 94
- خلط وهابیان بین دعای عبادت ودعای طلب وخواستن 94
- شبهه: تلازم بین دعای طلب با دعای عبادت 97
- پاسخ 98
- مطلق دعا و صدا زدن عبادت نیست 99
- شبهه: تقیید دعای طلب در کلمات وهابیان 102
- پاسخ 104
- دعای استقلالی، مخصوص خداوند متعال 109
- ١. به نحو استقلالیت 109
- اشاره 109
- ٢. به نحو تبعیت 109
- اعمال به نیت است 110
- اشاره 113
- بخش سوم: بررسی آیات متشابهات 113
- اشاره 133
- پاسخ به شبهات 133
- شبهه اول: دعا عبادت است! ! 133
- شبهه دوم: کفر بودن قصد اولیا 147
- شبهه سوم: عدم اعتقاد کفار به ربوبیت بتها 150
- شبهه چهارم: همصدایی با مشرکان 151
- شبهه پنجم: نهی از صدا زدن غیرخدا 152
- شبهه ششم: روزی خواستن از خدا 153
- شبهه هفتم: رفع گرفتاری از سوی خدا 154
- شبهه هشتم: کفایت کردن خدا 155
- شبهه نهم: بطلان صدا زدن غیر خدا 156
- شبهه دهم: عدم اجابت دعا از سوی غیرخدا 157
- شبهه یازدهم: فقط صدا زدن خدا هنگام اضطرار 157
- شبهه دوازدهم: لزوم پناه بردن به خدا 158
- شبهه چهاردهم: خدا، تنها برطرفکننده گرفتاریها 159
- شبهه سیزدهم: ظلم بودن صدا زدن غیرخدا 159
- شبهه پانزدهم: گمراهی مشرکان از صدا زدن خدا 160
- شبهه شانزدهم: عدم امکان اجابت دعا از سوی غیرخدا 168
- شبهه هفدهم: نهی از صدا زدن کسی همراه با خدا 171
- کتابنامه 173
انّ الاستغاثة بغیر الله لیست شرکاً.
والجواب ان نقول: سبحان من طبع علی قلوب اعدائه؛ فانّ الاستغاثة بالمخلوق فیما یقدر علیه لا ننکرها، کما قال الله تعالی فی قصة موسی: فَاسْتَغاثَهُ الَّذِی مِنْ شِیعَتِهِ عَلَی الَّذِی مِنْ عَدُوِّهِ و کما یستغیث الانسان بأصحابه فی الحرب او غیره من اشیاء یقدر علیها المخلوق، ولکن انکرنا استغاثة العبادة التی یفعلونها عند قبور الأولیاء او فی غیبتهم فی الأشیاء التی لایقدر علیها الاّ الله. (1)
و برای آنان شبهه دیگری است و آن این است که پیامبر (ص) فرمود: مردم روز قیامت به آدم پناه میبرند و بعد از او به نوح و سپس به ابراهیم و بعد به موسی و بعد به عیسی، و همه آنها عذر میخواهند تا اینکه به رسول خدا (ص) میرسند. آنان میگویند: این دلالت دارد بر اینکه استغاثه به غیر خدا شرک نیست.
جواب این است که ما میگوییم: منزه است خدایی که بر قلبهای دشمنانش مهر زده، زیرا ما استغاثه به مخلوق را در موردی که او بر آن قدرت دارد، انکار نمیکنیم، همانگونه که خداوند متعال در قصه موسی (ع) فرمود: (آن که از پیروان او بود، در برابر دشمنش از وی تقاضای کمک نمود) ، و همانگونه که انسان در جنگ یا غیر آن در کارهایی که مخلوق بر آن قدرت دارد به همراهانش پناه میبرد، ولی ما استغاثه عبادت را انکار میکنیم، کاری را که کنار قبور اولیا یا در غیبت آنها انجام میدهند، در اموری که جز خداوند بر آنها قدرت ندارد.
1- شرح کشف الشبهات، صص ١٢۵و١٢۶.