- پیشگفتار 1
- اهمیت توحید 2
- کلیات 2
- اصالت توحیدی انسان 2
- اشاره 3
- ١. توحید نظری 3
- اقسام توحید 3
- ٢. توحید عملی 4
- اشاره 5
- اشاره 5
- اشاره 5
- اشاره 5
- بخش اول: توحید نظری 5
- ١. توحید ذاتی 5
- الف) توحید واحدی 5
- اشاره قرآن به توحید واحدی 5
- یک - برهان فطرت 6
- اشاره 6
- براهین توحید واحدی 6
- اشاره 9
- اول - اشاره به اصل برهان 9
- دو - برهان تمانع وهماهنگی جهان 9
- دوم - اشاره به نفی تالی و مقدم 10
- ب) توحید احدی 11
- سه - برهان هدایت ودعوت 11
- اشاره 11
- اقسام توحید احدی 12
- توحید احدی از دیدگاه قرآن کریم 12
- ٢. توحید صفاتی 13
- ٣. توحید افعالی 13
- اشاره 13
- قانون علیت و توحید افعالی 14
- اقسام علل طبیعی 15
- اشاره 15
- الف) علیت ماده اولی 15
- ب) علیت انسان 15
- ب) شفای دردهای باطنی 16
- اقسام علیت معنوی و غیبی 16
- الف) نورافشانی قرآن در هدایت 16
- اشاره 16
- ه) کفر، سبب لعن الهی 17
- ج) آرامش دل 17
- د) گناه، سبب گسترش فساد 17
- و) ظلم، سبب تحریم طیبات 18
- ز) کار نیک، سبب وفور نعمت 18
- ح) ایمان، سبب هدایت الهی 18
- ی) تقوا، عامل ازدیاد رزق 19
- ط) صبر، سبب جزای اخروی 19
- اقسام توحید افعالی 19
- اشاره 19
- ک) استقامت در توحید، عامل تأیید از جانب فرشتگان 19
- اشاره 20
- ١. توحید در ربوبیت 20
- مفهوم «ربوبیت» 21
- اشاره 21
- ب) سرور مطاع 21
- الف) مالک و صاحب 21
- ج) مصلح و مدبر و مربی امور 22
- توحید در خالقیت، منشأ توحید ربوبی 25
- ١. فطرت دلیل بر توحید ربوبی 27
- ادله توحید ربوبی 27
- اشاره 27
- ٢. اتقان و نظاممندی عالم، دلیل بر توحید ربوبی 28
- الف) تلازم بین مقدم و تالی 28
- اشاره 28
- ب) نفی تالی 29
- نهی از اعتقاد به ربوبیت استقلالی برای غیر خداوند 30
- مشرکان و شرک در ربوبیت 32
- تربیت غیر، به اذن خداوند 34
- ١. تربیت در امور مادی 34
- ٢. تربیت در امور معنوی 34
- مذمت مشرکان به جهت اعتقاد به استقلال معبودان خود 34
- اشاره 34
- شبهه: تلازم بین توحید ربوبی و الوهی 37
- پاسخ 37
- کلام علوی مالکی در تلازم بین توحید ربوبی و الوهی (شرک ربوبی مشرکان) 41
- خداوند، تنها خالق مستقل 42
- اشاره 42
- ٢. توحید در خالقیت 42
- خالقیت طولی خداوند نسبت به فعل انسان 43
- نهی از اعتقاد به خالقیت استقلالی برای غیر خدا 43
- خالقیت غیر خدا به اذن خدا 44
- ارتباط بین ربوبیت و خالقیت 45
- اشاره 45
- ٣. توحید در ولایت وحاکمیت 45
- اشاره 47
- حاکمیت غیر خدا، به اذن خدا 47
- 4. توحید در قانونگذاری 47
- اشاره 49
- اعتقاد مشرکان به شرک در قانونگذاری 49
- 5. توحید در مالکیت 49
- مالکیت مجازی غیر خدا 52
- مالکیت مجازی غیر خدا، به مشیت خدا 53
- اشاره 54
- فتاوای وهابیان 54
- بخش دوم: توحید عملی 54
- اشاره 56
- مباحث توحید در عبادت 56
- اوّل: مفهوم عبادت (بحث مفهومی) 56
- اشاره 56
- مفهوم الوهیت 57
- بررسی اقوال 58
- دوّم: توحید در عبادت از دیدگاه قرآن (بحث حکمی) 60
- اشاره 60
- اشاره 62
- اقسام عبودیت 62
- ٢. عبودیت اطاعت 63
- ١. مملوکیت منفعت 63
- ٣. تعظیم به قصد ربوبیت یا الوهیت 64
- ارکان عبادت 65
- اشاره 65
- الف) خضوع با اعتقاد به الوهیت 66
- ب) خضوع با اعتقاد به ربوبیت 67
- سوم: مصداق عبادت 68
- اشاره 68
- اطاعت از دستورات الهی همراه با اعتقاد صحیح 73
- فرق بین توجه به کعبه و توجه به بتها 75
- نقد 76
- تقسیم توحید نزد وهابیان 76
- ارکان عبادت نزد وهابیان 77
- نقد وبررسی 78
- دلیل فطرت بر توحید عبادی 80
- ارتباط بین توحید در خالقیت با توحید در عبادت 80
- ارتباط بین توحید الوهی با توحید در عبادت 81
- ارتباط بین توحید ربوبی با توحید در عبادت 81
- عبادت بتها با اعتقاد به خالقیت و رزّاقیت استقلالی 82
- انواع دعا وصدا زدن غیر 85
- اشاره 85
- اشاره 85
- ١. دعا به معنای عبادت و پرستش 85
- الف) استعمال با (مِنْ دُونِ اللهِ) 85
- اشاره 88
- ٢. دعا به معنای طلب وخواستن واستغاثه 88
- ب) استعمال با مَعَ اللهِ 88
- الف) دعا در امر دنیوی 89
- ب) دعا در امر آخرت 90
- الف) متعدی با «إلی» 91
- اشاره 91
- ٣. دعوت به هدایت یا ضلالت 91
- ب) متعدی با لام 92
- 4. دعا به معنای ندا 93
- 5. دعا به معنای ادعا 94
- خلط وهابیان بین دعای عبادت ودعای طلب وخواستن 94
- شبهه: تلازم بین دعای طلب با دعای عبادت 97
- پاسخ 98
- مطلق دعا و صدا زدن عبادت نیست 99
- شبهه: تقیید دعای طلب در کلمات وهابیان 102
- پاسخ 104
- ١. به نحو استقلالیت 109
- اشاره 109
- دعای استقلالی، مخصوص خداوند متعال 109
- ٢. به نحو تبعیت 109
- اعمال به نیت است 110
- اشاره 113
- بخش سوم: بررسی آیات متشابهات 113
- اشاره 133
- پاسخ به شبهات 133
- شبهه اول: دعا عبادت است! ! 133
- شبهه دوم: کفر بودن قصد اولیا 147
- شبهه سوم: عدم اعتقاد کفار به ربوبیت بتها 150
- شبهه چهارم: همصدایی با مشرکان 151
- شبهه پنجم: نهی از صدا زدن غیرخدا 152
- شبهه ششم: روزی خواستن از خدا 153
- شبهه هفتم: رفع گرفتاری از سوی خدا 154
- شبهه هشتم: کفایت کردن خدا 155
- شبهه نهم: بطلان صدا زدن غیر خدا 156
- شبهه یازدهم: فقط صدا زدن خدا هنگام اضطرار 157
- شبهه دهم: عدم اجابت دعا از سوی غیرخدا 157
- شبهه دوازدهم: لزوم پناه بردن به خدا 158
- شبهه چهاردهم: خدا، تنها برطرفکننده گرفتاریها 159
- شبهه سیزدهم: ظلم بودن صدا زدن غیرخدا 159
- شبهه پانزدهم: گمراهی مشرکان از صدا زدن خدا 160
- شبهه شانزدهم: عدم امکان اجابت دعا از سوی غیرخدا 168
- شبهه هفدهم: نهی از صدا زدن کسی همراه با خدا 171
- کتابنامه 173
او همچنین میگوید:
و به این بیان ثابت شد که صدا زدن غیر خدا عبادت به حساب نمیآید مگر در صورتی که به نحو مخصوصی باشد تا اقتضای عبادت داشته باشد، نه مجرد اینکه صدا زدن است و نه اینکه صدا زدن کسی است که اجابت نمیکند، و آن نیست، مگر به دلیل آنچه که به طور مکرر تذکر دادیم که واقع شدن دعا از کسی است که امید نفع و ضرر به چیزی دارد، که آن کار تنها از عهده خداوند برمیآید. که خواستن مشرکان از شریکانشان به همینگونه است زیرا که از آنها امید نفع و ضرر بدون ارتباط با خدا در کاری که تنها از عهده خداوند برمیآید را داشتند و روی این اصل عبادت غیر خدا شرک میباشد، و خداوند در مورد آنان فرمود: (و آنان عبادت آنها را انکار میکنند) و فرمود: (و روز قیامت شرک (و پرستش) شما را منکر میشوند) . . .(1)
شبهه شانزدهم: عدم امکان اجابت دعا از سوی غیرخدا
خداوند متعال میفرماید:
(. . . وَ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ ما یمْلِکُونَ مِنْ قِطْمِیرٍ * إِنْ تَدْعُوهُمْ لا یسْمَعُوا دُعاءَکُمْ وَ لَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجابُوا لَکُمْ وَ یوْمَ الْقِیامَةِ یکْفُرُونَ بِشِرْکِکُمْ وَ لا ینَبِّئُکَ مِثْلُ خَبِیرٍ) (فاطر: ١٣و ١۴)
وکسانی را که جز او میخوانید (و میپرستید) حتی به اندازه پوست نازک هسته خرما مالک نیستند! اگر آنها را بخوانید صدای
1- الایجاز فی الردّ علی فتاوی الحجاز، ص ١١٧.