توحید و اسماء و صفات صفحه 126

حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی.(1)

خدایا، خود را به من معرّفی کن که اگر خویش را به من نشناسانی، هیچ گاه تو را نخواهم شناخت. خدایا، پیامبرت را به من بشناسان که اگر او را به من معرّفی نکنی، هرگز او را نخواهم شناخت. خدایا، حجّت خود را به من معرّفی نما که اگر او را به من نشناسانی، از دینم منحرف خواهم شد.

در این حدیث شریف نیز از خدا خواسته می شود که نفس خویش را به انسان بشناساند. اگر چنین تعریفی از ناحیه خدای متعال صورت نگیرد، معرفت او تحقّق پیدا نخواهد کرد. روشن است که مقصود از معرفت خداوند در این حدیث شریف، معرفت به آثار نیست، بلکه معرفتی است که معرفت آثار به او موقوف شده است؛ چنان که در حدیث امیرمؤمنان (علیه السلام) آثار خلقت الهی در آفریدگان و مخلوق بودن آن ها، به شناخت خدا و الهام او موقوف گردیده است. پس این روایت هم مانند روایات پیشین، می رساند که اگر خدا نفس خویش را معرّفی نکند، شناخته نمی شود. مضمون همه روایات بر این امر تأکید می کند که تعریف (شناساندن) فعل خداست. در نتیجه، اگر تعریف از ناحیه خدا صورت نگیرد، احدی نمی تواند به خدای واقعی معرفت پیدا کند و حتّی پیامبران و اوصیای او هم نمی توانند انسان را به معرفت او نایل کنند و استدلال از طریق آیات و مخلوقات هم به تعریف و الهام خدای تعالی برای انسان میسّر می شود.

6. خلاصه درس نهم

Ë خدا را باید به خود خدا شناخت و رسول را به رسالت و اولی الامر را به امر به معروف و احسان و عدالت.

Ë ذکر معانی تنزیهی برای اوصاف خدا برای آن است که گاهی بیان اثباتی توهّم تشبیه را پدید می آورد.