- مقدمه 1
- 1. حفظ 7
- گفتار اول: واژه شناسی حفظ قرآن 7
- اشاره 7
- 2. ذکر 9
- 3. حمل القرآن 11
- 4. جمع القرآن 12
- 6. استظهار 13
- 5. وعی 13
- 1. پیامبر، اولین حافظ قرآن 14
- گفتار دوم: تاریخچه حفظ قرآن 14
- اشاره 15
- 2. اهتمام صحابه به حفظ قرآن 15
- ج) حافظان زن 17
- ب) حافظان انصار 17
- الف) حافظان مهاجر 17
- 3. قدرت حافظه عرب 18
- 2. مضمون زندگی بخش آیات الاهی 20
- اشاره 20
- 1. بلاغت و فصاحت قرآن 20
- 3. اهتمام و سفارش پیامبر به «حفظ» قرآن 21
- 5. پاداش اخروی 22
- 4. جایگاه والای حافظان 22
- 2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام) 23
- گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن 23
- 1. حفظ قرآن در قرآن 23
- اشاره 23
- ب) در شمار بزرگان امت جای گرفتن 24
- ج) ایمنی از عذاب الاهی 24
- الف) هم نشینی با فرشتگان 24
- ه-) مشمول آمرزش الاهی 25
- د) آبادی قلب 25
- و) پاداش مضاعف 26
- ز) پذیرفته شدن شفاعت 26
- اشاره 27
- 3. حفظ قرآن در سیره معصومان 27
- ط) دریافت پاداش انبیا 27
- ب) حفظ قرآن در جایگاه مهریه 28
- ج) تقدم حافظان در صحنه های اجتماعی 29
- د) اختصاص مستمری از بیت المال 30
- گفتار پنجم: اهمیت و ضرورت حفظ قرآن در زمان حال 31
- اشاره 31
- 1. انس با قرآن و عمل به آن 32
- 2. بهره مندی از عبادت 32
- 3. انس با تلاوت 33
- 5. نجات از تنهایی 34
- 7. بهره مندی از پاداش و مقامات اخروی 35
- 8. غنا و بی نیازی 35
- 9. آبادی و احیای قلب 36
- 10. دریافت پاداش پیامبران 36
- 12. فراگیری عملی همه مهارت های تلاوت قرآن 37
- 11. محبوبیت و احترام در دنیا و آخرت 37
- 14. ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان و دوری از مفاسد 38
- 13. تقویت حافظه 38
- اشاره 39
- 16. جایگزین کردن نغمه های زیبای قرآن به جای آهنگ های نامطلوب 39
- گفتار ششم: اهمیت حفظ قرآن برای طالبان علوم دینی و مبلغان 39
- ج) شهید ثانی(قدس سره) 41
- حفظ قرآن و سیره و کلام بزرگان 41
- ب) شهید اول(قدس سره) 41
- الف) سید بن طاووس(قدس سره) 41
- اشاره 41
- د) ملا فتح الله کاشانی(قدس سره) 42
- و) امام خمینی(قدس سره) 43
- ح) آیت الله بهجت(قدس سره) 46
- ط) آیت الله مکارم شیرازی دام ظله 46
- ی ) علامه حسن زاده آملی دام ظله 47
- ک) آیت الله خزعلی دام ظله 48
- اشاره 49
- گفتار هفتم: حافظان قرآن الگوهای عملی جامعه 49
- 1. عبدالله بن مسعود 50
- 2. جعفر بن ابی طالب 50
- 4. حبیب بن مظاهر 51
- اشاره 51
- گفتار اول: سن حفظ (بهترین دوران حفظ قرآن) 54
- اشاره 54
- 4. ابوالعیناء 55
- 3. رودکی 55
- 1. ابن سینا 55
- 2. سید بن طاووس 55
- 6. ناصرخسرو 56
- 5. حافظ شیرازی 56
- 7. ابن اثیر جزری 56
- 10. فرزدق 57
- 9. ملک المحدثین 57
- 11. فخرالدین عراقی 57
- 13. شهاب الدین 58
- 15. ابن اللبان 58
- 16. جبرتی 58
- 14. ابوالحسنات 58
- 2. حفظ موضوعی 59
- اشاره 59
- گفتار دوم: انواع و اشکال حفظ قرآن 59
- 1. حفظ ترتیبی 59
- 1. مقدمات روحی - روانی 61
- الف) نیت و هدف 61
- گفتار سوم: مقدمات حفظ قرآن 61
- اشاره 61
- ب) انگیزه و اشتیاق 62
- ج) تصمیم، عزم و پشتکار 63
- د) توکل 64
- 2. مقدمات علمی 64
- اشاره 64
- الف) مقدمات علمی ضروری 64
- ب) مقدمات علمی ترجیحی 65
- یکم) آشنایی با معانی و مفاهیم آیات 65
- دوم) آشنایی با قواعد زبان عربی (صرف و نحو) 66
- سوم) آشنایی با علم تجوید 67
- چهارم) آشنایی با نغمات و الحان و سبک های تلاوت در حد خواندن ترتیلی مناسب 67
- اشاره 68
- 3. مقدمات عملی 68
- الف) تعیین سرعت حفظ 69
- ب) انتخاب مصحف مناسب 70
- 4. مقدمات آدابی و معنوی 72
- د) انتخاب جلسه و استاد حفظ 72
- الف) دعا و توسل 72
- ب) پاکیزگی و دوری از گناه 75
- ج) پاکی و طهارت ظاهری 75
- د) طلب یاری از قرآن برای نجات از شیطان 76
- و) خواندن قرآن به صورت ترتیل 77
- ز) اندیشیدن و تفکر 77
- ح) خشوع در قرآن 78
- گفتار چهارم: تمرکز در حفظ قرآن 79
- اشاره 79
- ط) دعای ختم قرآن 79
- یکم) عامل زمان 81
- الف) عوامل بیرونی تمرکز 81
- اشاره 81
- عوامل تمرکز 81
- دوم) مکان حفظ 85
- ب) عوامل درونی تمرکز 87
- پرسش های پایان فصل 92
- اشاره 93
- نکات آغازین 94
- اشاره 94
- 1. حفظ قرآن با شنیدن نوارهای ترتیل 95
- گفتار اول: روش های کلی حفظ قرآن 95
- 2. حفظ قرآن به وسیله کتابت 96
- 1. خواندن آیات از روی مصحف 97
- 3. حفظ قرآن با روش تکرار آیات توسط شخص 97
- گفتار دوم: مراحل حفظ آیات جدید 97
- 3. استماع ترتیل 98
- اشاره 98
- 4. تکرار آیات 98
- حفظ آیات طولانی 100
- 5. نوشتن آیات 101
- چند تذکر کلی 102
- گفتار سوم: حفظ شماره آیات 103
- گفتار چهارم: حفظ آیات مشابه 104
- اشاره 104
- الف) آیات و عبارات کاملاً شبیه 105
- ب) آیات تا حدودی مشابه 105
- ج) جملات و اجزای متشابه 106
- د) فصل ها و مجموعه های مشابه 106
- ب) یادداشت برداری 107
- الف) تکرار زیاد 107
- اشاره 107
- 2. روش ها و تکنیک های حفظ آیات مشابه 107
- ج) کشف علت ها و نسبت ها 108
- د) ایجاد رموز قراردادی (رمزگردانی) 111
- گفتار پنجم: نگهداری و مرور محفوظات 113
- اشاره 113
- 1. برنامه مرور محفوظات 113
- ب) برنامه بلندمدت تکرار 114
- الف) برنامه کوتاه مدت تکرار 114
- 2. روش های نگهداری و مرور محفوظات 115
- الف) مباحثه و پرسش 115
- ب) استفاده از ترتیل برای مرور 115
- الف) شرکت در جلسات حفظ قرآن 116
- ب) استفاده از تجربه استاد و حضور در محضر او 116
- 3. نقش استاد حفظ و جلسات قرآن در تثبیت محفوظات 116
- اشاره 116
- 2. عمل به قرآن 117
- اشاره 117
- گفتار ششم: وظایف حافظ قرآن 117
- 1. فروتنی 117
- 3. نگهداری محفوظات 118
- 4. پرهیز از اشتغال مفرط به کارهای دنیوی 119
- 2. سرعت نبخشیدن به «حفظ» 122
- گفتار اول: نونهالان و حفظ قرآن 122
- 1. نقطه شروع 122
- اشاره 122
- نکاتی چند درباره نونهالان 122
- 3. پرداختن به بازی و تفریح 123
- 4. ایجاد علاقه در نونهالان 123
- اشاره 123
- گفتار دوم: راه های تقویت حافظه 127
- اشاره 127
- 1. خوراکی های توصیه شده برای تقویت حافظه 127
- گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان 133
- 3. عوامل معنوی 133
- 4. آفات حافظه 133
- گفتار چهارم : بررسی برخی آیات مشابه 136
عوامل مؤثر در تقویت حافظه می دانند. همچنین اگر فضای مطالعه از اکسیژن زیادی برخوردار باشد، در بهبود عملکرد مغز و حافظه مؤثر است.
3. عوامل معنوی
1. سحرخیزی؛ 2. پرهیزکاری؛ 3. اجتناب از محرمات و مکروهات و مشتبهات (خوردن، دیدن، شنیدن و...)؛ 4. توسّل به حضرات معصوم(علیهم السلام)؛ 5.تلاش؛ 6.احترام گذاردن به قرآن؛ 7. باوضوبودن؛ 8. نظم؛ 9. شکرگزاری در آغاز و پایان کارهای قرآنی.
4. آفات حافظه
گاه دیده شده است افرادی حافظ قرآن بوده اند؛ ولی پس از مدتی آن را از یاد برده اند. این امر ممکن است علل مختلفی داشته باشد که در اینجا به برخی از آن امور براساس آموزه های دینی و سخنان و تجربه بزرگان و محققان اشاره می کنیم. برخی از این عوامل عبارت اند از:
1. گناه کردن؛ 2. خنده زیاد (مخصوصاً قهقهه)؛ 3. ناخن جویدن؛ 4. غرور؛ 5.عصبانیت؛ 6. لجاجت؛ 7. مرورنکردن؛ 8. فعالیت های زیاد بدنی و فکری؛ 9.ضربات روحی؛ 10. یادگیری ناقص و ضعیف؛ 11. نداشتن آرامش روحی و فکری؛ 12. انتظار تشویق از دیگران.
گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان
بر اساس آموزه های دینی و سیره و روش بزرگان و عالمان دین، احترام و تکریم اهل قرآن و ازآن میان حافظان قرآن، امری پسندیده و ضروری است. در کشورهای اسلامی، طبیعتاً یکی از معیارهای امتیازات اجتماعی باید براساس تکریم اهل دین و