- مقدمه 1
- گفتار اول: واژه شناسی حفظ قرآن 7
- اشاره 7
- 1. حفظ 7
- 2. ذکر 9
- 3. حمل القرآن 11
- 4. جمع القرآن 12
- 5. وعی 13
- 6. استظهار 13
- 1. پیامبر، اولین حافظ قرآن 14
- گفتار دوم: تاریخچه حفظ قرآن 14
- اشاره 15
- 2. اهتمام صحابه به حفظ قرآن 15
- ج) حافظان زن 17
- ب) حافظان انصار 17
- الف) حافظان مهاجر 17
- 3. قدرت حافظه عرب 18
- اشاره 20
- 2. مضمون زندگی بخش آیات الاهی 20
- 1. بلاغت و فصاحت قرآن 20
- 3. اهتمام و سفارش پیامبر به «حفظ» قرآن 21
- 5. پاداش اخروی 22
- 4. جایگاه والای حافظان 22
- گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن 23
- 1. حفظ قرآن در قرآن 23
- اشاره 23
- 2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام) 23
- ب) در شمار بزرگان امت جای گرفتن 24
- ج) ایمنی از عذاب الاهی 24
- الف) هم نشینی با فرشتگان 24
- ه-) مشمول آمرزش الاهی 25
- د) آبادی قلب 25
- و) پاداش مضاعف 26
- ز) پذیرفته شدن شفاعت 26
- اشاره 27
- 3. حفظ قرآن در سیره معصومان 27
- ط) دریافت پاداش انبیا 27
- ب) حفظ قرآن در جایگاه مهریه 28
- ج) تقدم حافظان در صحنه های اجتماعی 29
- د) اختصاص مستمری از بیت المال 30
- گفتار پنجم: اهمیت و ضرورت حفظ قرآن در زمان حال 31
- اشاره 31
- 2. بهره مندی از عبادت 32
- 1. انس با قرآن و عمل به آن 32
- 3. انس با تلاوت 33
- 5. نجات از تنهایی 34
- 7. بهره مندی از پاداش و مقامات اخروی 35
- 8. غنا و بی نیازی 35
- 9. آبادی و احیای قلب 36
- 10. دریافت پاداش پیامبران 36
- 11. محبوبیت و احترام در دنیا و آخرت 37
- 12. فراگیری عملی همه مهارت های تلاوت قرآن 37
- 14. ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان و دوری از مفاسد 38
- 13. تقویت حافظه 38
- 16. جایگزین کردن نغمه های زیبای قرآن به جای آهنگ های نامطلوب 39
- اشاره 39
- گفتار ششم: اهمیت حفظ قرآن برای طالبان علوم دینی و مبلغان 39
- ب) شهید اول(قدس سره) 41
- ج) شهید ثانی(قدس سره) 41
- اشاره 41
- حفظ قرآن و سیره و کلام بزرگان 41
- الف) سید بن طاووس(قدس سره) 41
- د) ملا فتح الله کاشانی(قدس سره) 42
- و) امام خمینی(قدس سره) 43
- ط) آیت الله مکارم شیرازی دام ظله 46
- ح) آیت الله بهجت(قدس سره) 46
- ی ) علامه حسن زاده آملی دام ظله 47
- ک) آیت الله خزعلی دام ظله 48
- اشاره 49
- گفتار هفتم: حافظان قرآن الگوهای عملی جامعه 49
- 2. جعفر بن ابی طالب 50
- 1. عبدالله بن مسعود 50
- 4. حبیب بن مظاهر 51
- اشاره 51
- گفتار اول: سن حفظ (بهترین دوران حفظ قرآن) 54
- اشاره 54
- 3. رودکی 55
- 4. ابوالعیناء 55
- 2. سید بن طاووس 55
- 1. ابن سینا 55
- 6. ناصرخسرو 56
- 5. حافظ شیرازی 56
- 7. ابن اثیر جزری 56
- 9. ملک المحدثین 57
- 10. فرزدق 57
- 11. فخرالدین عراقی 57
- 13. شهاب الدین 58
- 15. ابن اللبان 58
- 16. جبرتی 58
- 14. ابوالحسنات 58
- اشاره 59
- 2. حفظ موضوعی 59
- 1. حفظ ترتیبی 59
- گفتار دوم: انواع و اشکال حفظ قرآن 59
- 1. مقدمات روحی - روانی 61
- الف) نیت و هدف 61
- گفتار سوم: مقدمات حفظ قرآن 61
- اشاره 61
- ب) انگیزه و اشتیاق 62
- ج) تصمیم، عزم و پشتکار 63
- 2. مقدمات علمی 64
- د) توکل 64
- اشاره 64
- الف) مقدمات علمی ضروری 64
- یکم) آشنایی با معانی و مفاهیم آیات 65
- ب) مقدمات علمی ترجیحی 65
- دوم) آشنایی با قواعد زبان عربی (صرف و نحو) 66
- سوم) آشنایی با علم تجوید 67
- چهارم) آشنایی با نغمات و الحان و سبک های تلاوت در حد خواندن ترتیلی مناسب 67
- اشاره 68
- 3. مقدمات عملی 68
- الف) تعیین سرعت حفظ 69
- ب) انتخاب مصحف مناسب 70
- د) انتخاب جلسه و استاد حفظ 72
- 4. مقدمات آدابی و معنوی 72
- الف) دعا و توسل 72
- ج) پاکی و طهارت ظاهری 75
- ب) پاکیزگی و دوری از گناه 75
- د) طلب یاری از قرآن برای نجات از شیطان 76
- ز) اندیشیدن و تفکر 77
- و) خواندن قرآن به صورت ترتیل 77
- ح) خشوع در قرآن 78
- اشاره 79
- گفتار چهارم: تمرکز در حفظ قرآن 79
- ط) دعای ختم قرآن 79
- الف) عوامل بیرونی تمرکز 81
- اشاره 81
- یکم) عامل زمان 81
- عوامل تمرکز 81
- دوم) مکان حفظ 85
- ب) عوامل درونی تمرکز 87
- پرسش های پایان فصل 92
- اشاره 93
- اشاره 94
- نکات آغازین 94
- 1. حفظ قرآن با شنیدن نوارهای ترتیل 95
- گفتار اول: روش های کلی حفظ قرآن 95
- 2. حفظ قرآن به وسیله کتابت 96
- 1. خواندن آیات از روی مصحف 97
- 3. حفظ قرآن با روش تکرار آیات توسط شخص 97
- گفتار دوم: مراحل حفظ آیات جدید 97
- اشاره 98
- 3. استماع ترتیل 98
- 4. تکرار آیات 98
- حفظ آیات طولانی 100
- 5. نوشتن آیات 101
- چند تذکر کلی 102
- گفتار سوم: حفظ شماره آیات 103
- گفتار چهارم: حفظ آیات مشابه 104
- اشاره 104
- الف) آیات و عبارات کاملاً شبیه 105
- ب) آیات تا حدودی مشابه 105
- ج) جملات و اجزای متشابه 106
- د) فصل ها و مجموعه های مشابه 106
- اشاره 107
- ب) یادداشت برداری 107
- الف) تکرار زیاد 107
- 2. روش ها و تکنیک های حفظ آیات مشابه 107
- ج) کشف علت ها و نسبت ها 108
- د) ایجاد رموز قراردادی (رمزگردانی) 111
- گفتار پنجم: نگهداری و مرور محفوظات 113
- اشاره 113
- 1. برنامه مرور محفوظات 113
- ب) برنامه بلندمدت تکرار 114
- الف) برنامه کوتاه مدت تکرار 114
- الف) مباحثه و پرسش 115
- 2. روش های نگهداری و مرور محفوظات 115
- ب) استفاده از ترتیل برای مرور 115
- الف) شرکت در جلسات حفظ قرآن 116
- ب) استفاده از تجربه استاد و حضور در محضر او 116
- 3. نقش استاد حفظ و جلسات قرآن در تثبیت محفوظات 116
- اشاره 116
- اشاره 117
- 2. عمل به قرآن 117
- 1. فروتنی 117
- گفتار ششم: وظایف حافظ قرآن 117
- 3. نگهداری محفوظات 118
- 4. پرهیز از اشتغال مفرط به کارهای دنیوی 119
- گفتار اول: نونهالان و حفظ قرآن 122
- اشاره 122
- 2. سرعت نبخشیدن به «حفظ» 122
- نکاتی چند درباره نونهالان 122
- 1. نقطه شروع 122
- 3. پرداختن به بازی و تفریح 123
- 4. ایجاد علاقه در نونهالان 123
- اشاره 123
- اشاره 127
- گفتار دوم: راه های تقویت حافظه 127
- 1. خوراکی های توصیه شده برای تقویت حافظه 127
- 3. عوامل معنوی 133
- گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان 133
- 4. آفات حافظه 133
- گفتار چهارم : بررسی برخی آیات مشابه 136
حفظ آیات الاهی بسیار اثرگذار است. در ادامه بحث، به برخی روایات در این زمینه اشاره خواهیم کرد.
گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن
1. حفظ قرآن در قرآن
در قرآن کریم، آیات صریحی مبنی برحفظ قرآن وجود ندارد؛ اما مفسران قرآن در ذیل برخی آیات، احتمال مقصودبودن معنای حفظ را داده اند؛ مانندآیات ذیل که ما در بحث از واژه ذکر درباره آیه اول و دوم، بیان برخی مفسران را نقل نمودیم:
1. (وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ) . (1)
2. (وَ اذْکُرْنَ ما یُتْلی فِی بُیُوتِکُنَّ مِنْ آیاتِ اللّهِ وَ الْحِکْمَهِ إِنَّ اللّهَ کانَ لَطِیفاً خَبِیراً) . (2)
3. (بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فِی صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ ما یَجْحَدُ بِآیاتِنا إِلاَّ الظّالِمُونَ) . (3)
«الذین اوتوا العلم» پیامبر، ائمه و دانشمندانی اند که قرآن را حفظ می کنند و در سینه های خود نگه می دارند و نقش معنای آن را در دل جای می دهند و این از خصوصیات قرآن است که هم معجزه بودن آیات آن روشن است و هم در سینه ها حفظ می شود. (4)
2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام)
اشاره
معصومان(علیهم السلام) درباره حفظ قرآن و پاداش آن، سخنان بسیار دارند و در موارد مختلف به فراخور آگاهی و ایمان مخاطبانشان به آن اشاره کرده اند. گفتار
1- (1) . قمر، آیه17.
2- (2) . احزاب، آیه34.
3- (3) . عنکبوت، آیه49.
4- (4) . فضل بن حسن طبرسی، جوامع الجامع، ج5، ص10.