- مقدمه 1
- اشاره 7
- 1. حفظ 7
- گفتار اول: واژه شناسی حفظ قرآن 7
- 2. ذکر 9
- 3. حمل القرآن 11
- 4. جمع القرآن 12
- 6. استظهار 13
- 5. وعی 13
- 1. پیامبر، اولین حافظ قرآن 14
- گفتار دوم: تاریخچه حفظ قرآن 14
- اشاره 15
- 2. اهتمام صحابه به حفظ قرآن 15
- ج) حافظان زن 17
- ب) حافظان انصار 17
- الف) حافظان مهاجر 17
- 3. قدرت حافظه عرب 18
- 2. مضمون زندگی بخش آیات الاهی 20
- 1. بلاغت و فصاحت قرآن 20
- اشاره 20
- 3. اهتمام و سفارش پیامبر به «حفظ» قرآن 21
- 4. جایگاه والای حافظان 22
- 5. پاداش اخروی 22
- 1. حفظ قرآن در قرآن 23
- گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن 23
- 2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام) 23
- اشاره 23
- الف) هم نشینی با فرشتگان 24
- ب) در شمار بزرگان امت جای گرفتن 24
- ج) ایمنی از عذاب الاهی 24
- ه-) مشمول آمرزش الاهی 25
- د) آبادی قلب 25
- و) پاداش مضاعف 26
- ز) پذیرفته شدن شفاعت 26
- اشاره 27
- 3. حفظ قرآن در سیره معصومان 27
- ط) دریافت پاداش انبیا 27
- ب) حفظ قرآن در جایگاه مهریه 28
- ج) تقدم حافظان در صحنه های اجتماعی 29
- د) اختصاص مستمری از بیت المال 30
- اشاره 31
- گفتار پنجم: اهمیت و ضرورت حفظ قرآن در زمان حال 31
- 2. بهره مندی از عبادت 32
- 1. انس با قرآن و عمل به آن 32
- 3. انس با تلاوت 33
- 5. نجات از تنهایی 34
- 7. بهره مندی از پاداش و مقامات اخروی 35
- 8. غنا و بی نیازی 35
- 10. دریافت پاداش پیامبران 36
- 9. آبادی و احیای قلب 36
- 12. فراگیری عملی همه مهارت های تلاوت قرآن 37
- 11. محبوبیت و احترام در دنیا و آخرت 37
- 14. ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان و دوری از مفاسد 38
- 13. تقویت حافظه 38
- اشاره 39
- گفتار ششم: اهمیت حفظ قرآن برای طالبان علوم دینی و مبلغان 39
- 16. جایگزین کردن نغمه های زیبای قرآن به جای آهنگ های نامطلوب 39
- الف) سید بن طاووس(قدس سره) 41
- ج) شهید ثانی(قدس سره) 41
- حفظ قرآن و سیره و کلام بزرگان 41
- ب) شهید اول(قدس سره) 41
- اشاره 41
- د) ملا فتح الله کاشانی(قدس سره) 42
- و) امام خمینی(قدس سره) 43
- ح) آیت الله بهجت(قدس سره) 46
- ط) آیت الله مکارم شیرازی دام ظله 46
- ی ) علامه حسن زاده آملی دام ظله 47
- ک) آیت الله خزعلی دام ظله 48
- گفتار هفتم: حافظان قرآن الگوهای عملی جامعه 49
- اشاره 49
- 1. عبدالله بن مسعود 50
- 2. جعفر بن ابی طالب 50
- 4. حبیب بن مظاهر 51
- اشاره 51
- گفتار اول: سن حفظ (بهترین دوران حفظ قرآن) 54
- اشاره 54
- 2. سید بن طاووس 55
- 1. ابن سینا 55
- 3. رودکی 55
- 4. ابوالعیناء 55
- 5. حافظ شیرازی 56
- 6. ناصرخسرو 56
- 7. ابن اثیر جزری 56
- 11. فخرالدین عراقی 57
- 10. فرزدق 57
- 9. ملک المحدثین 57
- 16. جبرتی 58
- 14. ابوالحسنات 58
- 13. شهاب الدین 58
- 15. ابن اللبان 58
- اشاره 59
- 2. حفظ موضوعی 59
- 1. حفظ ترتیبی 59
- گفتار دوم: انواع و اشکال حفظ قرآن 59
- الف) نیت و هدف 61
- اشاره 61
- گفتار سوم: مقدمات حفظ قرآن 61
- 1. مقدمات روحی - روانی 61
- ب) انگیزه و اشتیاق 62
- ج) تصمیم، عزم و پشتکار 63
- الف) مقدمات علمی ضروری 64
- اشاره 64
- د) توکل 64
- 2. مقدمات علمی 64
- ب) مقدمات علمی ترجیحی 65
- یکم) آشنایی با معانی و مفاهیم آیات 65
- دوم) آشنایی با قواعد زبان عربی (صرف و نحو) 66
- چهارم) آشنایی با نغمات و الحان و سبک های تلاوت در حد خواندن ترتیلی مناسب 67
- سوم) آشنایی با علم تجوید 67
- 3. مقدمات عملی 68
- اشاره 68
- الف) تعیین سرعت حفظ 69
- ب) انتخاب مصحف مناسب 70
- 4. مقدمات آدابی و معنوی 72
- د) انتخاب جلسه و استاد حفظ 72
- الف) دعا و توسل 72
- ب) پاکیزگی و دوری از گناه 75
- ج) پاکی و طهارت ظاهری 75
- د) طلب یاری از قرآن برای نجات از شیطان 76
- ز) اندیشیدن و تفکر 77
- و) خواندن قرآن به صورت ترتیل 77
- ح) خشوع در قرآن 78
- ط) دعای ختم قرآن 79
- گفتار چهارم: تمرکز در حفظ قرآن 79
- اشاره 79
- یکم) عامل زمان 81
- اشاره 81
- الف) عوامل بیرونی تمرکز 81
- عوامل تمرکز 81
- دوم) مکان حفظ 85
- ب) عوامل درونی تمرکز 87
- پرسش های پایان فصل 92
- اشاره 93
- نکات آغازین 94
- اشاره 94
- گفتار اول: روش های کلی حفظ قرآن 95
- 1. حفظ قرآن با شنیدن نوارهای ترتیل 95
- 2. حفظ قرآن به وسیله کتابت 96
- گفتار دوم: مراحل حفظ آیات جدید 97
- 1. خواندن آیات از روی مصحف 97
- 3. حفظ قرآن با روش تکرار آیات توسط شخص 97
- اشاره 98
- 4. تکرار آیات 98
- 3. استماع ترتیل 98
- حفظ آیات طولانی 100
- 5. نوشتن آیات 101
- چند تذکر کلی 102
- گفتار سوم: حفظ شماره آیات 103
- گفتار چهارم: حفظ آیات مشابه 104
- اشاره 104
- ب) آیات تا حدودی مشابه 105
- الف) آیات و عبارات کاملاً شبیه 105
- ج) جملات و اجزای متشابه 106
- د) فصل ها و مجموعه های مشابه 106
- الف) تکرار زیاد 107
- اشاره 107
- 2. روش ها و تکنیک های حفظ آیات مشابه 107
- ب) یادداشت برداری 107
- ج) کشف علت ها و نسبت ها 108
- د) ایجاد رموز قراردادی (رمزگردانی) 111
- اشاره 113
- 1. برنامه مرور محفوظات 113
- گفتار پنجم: نگهداری و مرور محفوظات 113
- الف) برنامه کوتاه مدت تکرار 114
- ب) برنامه بلندمدت تکرار 114
- 2. روش های نگهداری و مرور محفوظات 115
- ب) استفاده از ترتیل برای مرور 115
- الف) مباحثه و پرسش 115
- الف) شرکت در جلسات حفظ قرآن 116
- ب) استفاده از تجربه استاد و حضور در محضر او 116
- 3. نقش استاد حفظ و جلسات قرآن در تثبیت محفوظات 116
- اشاره 116
- 2. عمل به قرآن 117
- گفتار ششم: وظایف حافظ قرآن 117
- اشاره 117
- 1. فروتنی 117
- 3. نگهداری محفوظات 118
- 4. پرهیز از اشتغال مفرط به کارهای دنیوی 119
- گفتار اول: نونهالان و حفظ قرآن 122
- اشاره 122
- نکاتی چند درباره نونهالان 122
- 2. سرعت نبخشیدن به «حفظ» 122
- 1. نقطه شروع 122
- 3. پرداختن به بازی و تفریح 123
- اشاره 123
- 4. ایجاد علاقه در نونهالان 123
- اشاره 127
- گفتار دوم: راه های تقویت حافظه 127
- 1. خوراکی های توصیه شده برای تقویت حافظه 127
- گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان 133
- 4. آفات حافظه 133
- 3. عوامل معنوی 133
- گفتار چهارم : بررسی برخی آیات مشابه 136
دلی که قرآن در آن باشد، عذاب نمی کند، حفظ قرآن مجید و انس با آن، انسان را در مسیر عمل به وحی و بهره جستن از معارف آن قرار می دهد؛ در نتیجه از آتش دوزخ مصون می دارد. قلبی که ظرف کلمات قرآن و معارف قرآن باشد، به برکت قرآن و به برکت عمل به دستورات نورانی آن از عذاب الهی درامان است. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید:
«لَوْکانَ الْقُرآنُ فی اهابٍ ما مَسَتْهُ النَّارُ»؛ (1)اگر قرآن در پوستی باشد، آتش بدان نخواهد رسید.
د) آبادی قلب
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می فرماید:
«اِنَّ الَّذی لیس فی جَوْفِهِ شَیْیءٌ مِنَ الْقُرآنِ کَالْبَیْتِ الْخَرابِ»؛ (2)کسی که در درونش چیزی از قرآن نباشد، مانند خانه ویران است. (3) چنان که خانه ویران نزد مردم ارزش ندارد، دل تهی از آیات الاهی نیز نزد خداوند بی ارزش است. اساس شرافت و ارزش انسان ها تقوا و انس با قرآن است. روح مانند بدن به غذا نیاز دارد و غذای آن قرآن و معارف الاهی است. دلی که از کلام وحی بی بهره باشد، مرده و چون خانه ویران است.
ه-) مشمول آمرزش الاهی
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود:
مَنْ قَرَءَ الْقَرآنَ عَنْ حِفْظِهِ ثُمَّ ظّنَّ انَّ اللهَ تَعالی لایَغْفِرُهُ فَهُوَ مِمَّنِ اسْتَهْزَءَ بِآیاتِ اللهِ. (4)
1- (1) . مجمع البیان، ج1، ص45.
2- (2) . متقی هندی، کنز العمال، ج1، ص512، ح2276.
3- (3) . وقتی از حفظ قرآن سخن به میان می آید، نباید چنین تصور شود که منظور حفظ کل است. حفظ قرآن، هرمقدار که مقدور و ممکن باشد، خوب است. در تاریخ اسلام می خوانیم، هرکس سوره بقره و آل عمران را از حفظ داشت، نزد صحابه بزرگ شمرده می شد (الاتقان، ج1، نوع 19، ص229).
4- (4) . مستدرک الوسائل، ج4، ص269.