عدل الهی صفحه 190

«بدو» افزون بر آن، درباره آشکار شدن امور پنهانِ موجود نیز به کار می رود.

بنابراین بداء از نظر لغوی، به معنای مطلق ظهور و آشکار شدن است، اعم از ظهور امور موجودِ پنهان یا پدید آمدن اموری که هیچ گونه سابقه وجودی ندارند.

معنای اصطلاحی بدا

بداء یک اصطلاح دینی است که در تمام ادیان الهی وجود داشته است و در اسلام نیز به عنوان امری مسلّم در میان تمام گروه های اسلامی مطرح بوده و هست. امّا درباره تبیین حقیقت آن اختلافاتی وجود دارد که در این میان، تبیین صحیح از آنِ امّامان اهل بیت (علیهم السلام) است.

این لفظ در قرآن کریم به خداوند متعال نسبت داده نشده است، امّا با توجه به تبیین ائمه شیعه: روشن می گردد که مضمون آن در قرآن مجید فراوان آمده است؛ به طوری که از نظر امّامان (علیهم السلام) بداء آموزه ای قرآنی است که توحید و تعظیم خداوند متعال بدون اعتقاد به آن بی معنا خواهد بود. امام رضا (علیه السلام) در مناظره با سلیمان مروزی می فرماید :

مَا أَنْکَرْتَ مِنَ الْبَدَاءِ یَا سُلَیَْمانُ وَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ :(1)

أَ وَ لا یَذْکُرُ الْإِنْسانُ أَنّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً؟(2)

وَ یَقُولُ عَزَّوَجَلَّ: وَ هُوَ الَّذِی یَبْدَوُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ.(3)

وَ یَقُولُ: بَدِیعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ.(4)

وَ یَقُولُ عَزَّ وَ جَلَّ: یَزِیدُ فِی الْخَلْقِ ما یَشاءُ.(5)

1- . توحید صدوق / 441؛ بحارالانوار 4 / 95.
2- . مریم(19) / 67.
3- . روم(30) / 27.
4- . بقره(2) / 117؛ انعام(6) / 101.
5- . فاطر(35) / 1.