امام شناسی و پاسخ به شبهات (امامت در حدیث) صفحه 561

1- 2327. سوره نحل، آیه 89.

2- 2328. التفسیر الکبیر، ج 3، ص 295.

3- 2329. وسائل الشیعه، ج 18، ص 78، کتاب القضاء، باب 9 از ابواب صفات.

4- 2330. صحیح مسلم، ج 3، ص 41، باب: المیت یعذّب ببکاء اهله علیه.

5- 2331. سوره انعام، آیه 164.

2 - عرض حدیث بر سنت متواتر

سنت متواتر همانند قرآن کریم قطعی است، لذا سنت متواتر نیز می تواند همانند قرآن مرجع و معیار تمییز حق از باطل باشد. لذا در روایت ایوب بن حرّ خواندیم که امام صادق علیه السلام فرمود: «هر چیزی باید به کتاب و سنت بازگردد».

و نیز در روایت عمر بن حنظله از امام صادق علیه السلام آمده است که درباره دو خبر متعارض فرمود: «... ینظر الی ما وافق حکمه الکتاب و السنه فیؤخذ به»؛(1) «... نظر می شود به آن حدیثی که حکمش با حکم کتاب و سنت موافق است و به آن اخذ می شود.»

3 - عرض حدیث بر عقل قطعی

عقل در اسلام از جایگاه ویژه و رفیعی برخوردار است، و مقصود به آن احکامی است که تمام عقلا با قطع نظر از نزاع ها و تعصّبات و پیش فرض ها بر آن اتفاق دارند، نظیر حکم عقل به این که هر پدیده ای احتیاج به علّت دارد، و دور و تسلسل باطل است، و عدل حسن و ظلم قبیح است. این ها احکام عقلیه ای است که سنگ آسیاب عقیده و شریعت بر آن دور می زند، و اگر کسی آن ها را منکر شود حتی نمی تواند وجود خدا را ثابت کند.

خداوند متعال می فرماید: « فَبَشِّرْ عِبادِ * الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذِینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَأُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ»؛(2) «پس بندگان مرا بشارت ده. همان کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آن ها پیروی می کنند، آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده و آن ها خردمندانند.»

و نیز در قرآن تشویق به تعقّل و تفکّر نموده است. از اینجا استفاده می شود که منطق عقل حجّت قطعی بین خداوند سبحان و بندگان او است. و لذا می تواند مقیاس دیگری برای تمییز حق از باطل باشد.