امام شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات صفحه 108

1- 250. سوره انبیا، آیه 73.

2- 251. سوره ص، آیه 26.

3- 252. سوره طه، آیه 29 و 30.

4- 253. سوره انعام، آیه 157.

5- 254. سوره لقمان، آیه 13.

6- 255. سوره شوری، آیه 42.

3 - ظلم به خود

خداوند متعال می فرماید:{ وَمَنْ یتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ؛(1) «و هر کس از حدود الهی تجاوز کند بر خویشتن ظلم کرده است.» هم چنین می فرماید:{ وَمَنْ یفْعَلْ ذلِکَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ؛(2) «هر کس چنین کند همانا بر خود ستم کرده است.»

از ذیل آیه «ابتلاء» که می فرماید: { لا ینالُ عَهْدِی الظّالِمِینَ ؛ «عهد [امامت من به ظالمین نمی رسد.»، استفاده می شود که عهد امامت به کسانی که به هر نوع و نحوی ظلم کرده اند نمی رسد.

بقاء عنوان «ظالم» بعد از توبه

برخی می گویند: عنوان مشتق مانند «ظالم» ظهور در وصف در زمان حال دارد و شامل کسی که قبلاً دارای وصف بوده ولی در زمان حال، وصف در او نیست نمی شود. بنابر این، در آیه مربوط به امامت ابراهیم کسی که در حال تصدی مقام خلافت، ظالم باشد از نیل به مقام امامت محروم است، ولی کسی که قبلاً ظالم بوده و در حال تصدّی، ستمگر به حساب نمی آید می تواند به مقام امامت نایل گردد.

پاسخ: اوّلاً: ذریه حضرت ابراهیم علیه السلام به چهار گروه تقسیم می شوند:

1 - گروهی که قبل از تصدّی مقام امامت ستمگر بوده و بعد از تصدّی این مقام نیز ستمگر باقی بمانند.

2 - گروهی که قبل از تصدّی مقام امامت، عادل، و بعد از تصدّی ستمگر باشند.

3 - گروهی که قبل از تصدّی مقام امامت، ظالم، و بعد از تصدّی، عادل باشند.

4 - گروهی که قبل و بعد از تصدی مقام امامت، عادل باشند.

حضرت ابراهیم با آن عظمتی که دارد، هیچ گاه برای دو گروه اول که در زمان تصدّی مقام امامت ستمگرند، درخواست امامت نمی کند. بر این اساس، جمله { وَمِنْ ذُرِّیتِی تنها گروه سوم و چهارم را شامل می شود. خداوند در پاسخ وی می فرماید: { لا