امام شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات صفحه 186

1- 485. شرح صحیح مسلم، نووی، ج 12، ص 229.

2- 486. شرح صحیح مسلم، نووی، ج 12، ص 229.

3 - قاضی ابوبکر باقلانی نیز می نویسد: «جمهور اصحاب حدیث معتقدند، امام با فسق، ظلم، غصب اموال و زدن سیلی به صورت ها و متعرض جان های محترم شدن و تضییع حقوق و تعطیل حدود، از امامت خلع نمی شود و خروج بر او هم جایز نیست، بلکه تنها وظیفه مردم آن است که او را موعظه کرده و از عواقب کارهایش بر حذر دارند. ودر آنچه از معاصی که مردم را به آن ها دعوت نموده، نباید عمل کرد. اینان در این مسئله به روایات فراوانی از پیامبر صلی الله علیه وآله و صحابه، در وجوب اطاعت از امام و خلیفه، هر چند ظالم و ستمگر باشد و اموال مردم را به زور از آنان بستاند، تمسّک کرده اند؛ زیرا می گویند پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: «گوش فرا دهید و اطاعت نمایید از حاکمان ولو بنده ای باشد که بینی بریده یا حبشی است. و به هر شخص نیکوکار و فاسقی در نماز اقتدا نمایید.» و نیز فرمود: «از حاکمان خود اطاعت کنید اگرچه مالتان را به غارت برده و کمر شما را بشکنند.»(1)

ولی برخی با این گروه مخالفت کرده اند؛ همانند ماوردی در الأحکام السلطانیه(2) و عبدالقاهر بغدادی در اصول الدین(3) و به زودی و ابن حزم ظاهری در الفِصَل الملل و الأهواء و النحل(4) و جرجانی در شرح المواقف(5).

فتاوای علمای اهل سنّت در حرمت خروج بر پیشوای ستمگر

فتاوای علمای اهل سنّت در حرمت خروج بر پیشوای ستمگر

هم چنین علمای اهل سنّت اتفاق کرده اند بر این که خروج بر ضدّ امام و خلیفه جائر و ستمگر جایز نیست.

از قدما، عبداللَّه بن عمر و احمد بن حنبل از مخالفان سرسخت خروج علیه خلیفه مسلمین بوده اند گرچه ظالم و جائر باشد. ابوبکر مروزی از احمد بن حنبل نقل