امام شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات صفحه 201

1- 521. الذخیره فی علم الکلام، ص 438.

2- 522. تلخیص الشافی، ج 2، ص 10.

3- 523. تجرید الاعتقاد، امامت خاصه.

4- 524. کشف المراد، ص 225.

5- 525. نهج الحق و کشف الصدق، مبحث امامت خاصه.

در مورد نزول آیات یا عدم پذیرش آن با چگونگی الغای خصوصیت از مورد نزولش می باشد.

الف: برخی با پذیرش احادیث تصدّق انگشتر از سوی امام علی علیه السلام، بدون الغای خصوصیت از آن، آیه را تنها بر مورد نزول حمل می کنند؛ از جمله این گروه ابوبکر جصّاص و ابوالحسن علی طبری هرّاسی را می توان نام برد.(1)

ب) گروهی دیگر با الغای خصوصیت از مورد نزول آیه درباره تصدّق امام علی علیه السلام، به عمومیت مفاد آیه قائلند، گرچه نزول آیه را در شأن امام علی علیه السلام انکار نمی کنند. بیشتر مفسّران اهل سنّت، بلکه بنابر نقلی جمهور آن ها در زمره این گروهند. آنان «ولایت» در آیه را به معنای نصرت یا محبّت گرفته و خصوصیات نامیده شده در آیه را برای تمییز مؤمنان از منافقان می دانند. ولی همان گونه که بعداً اشاره خواهیم کرد از شأن نزول آیه الغای خصوصیت نمی توان کرد.

ج) عدّه اندکی از علمای اهل سنّت به کلّی منکر این حادثه اند و روایاتی که آیه را منطبق بر امام علی علیه السلام می داند منکرند. در رأس این گروه ابن تیمیه قرار دارد.

مقصود از «ولایت» نزد اهل سنّت

گرچه لفظ «ولایت» در لغت به معانی گوناگونی از قبیل: دوست، ناصر، سرپرستی و معانی دیگر آمده، ولی علمای اهل سنّت درصددند که از بین معانی ولایت، معنای نصرت یا محبت و نصرت را برای آیه «ولایت» برگزینند.

طبری در تفسیر آیه می گوید: «یعنی ای مؤمنان! جز خدا و رسول خدا و مؤمنان که خداوند آنان را وصف کرده است، یاور شما نیستند.»(2) در تفسیر «المنار» در ذیل آیه «ولایت» آمده است: «ما از سیاق دانستیم که ولایت در اینجا به معنای ولایت نصرت است.»(3) در تفسیر مراغی نیز ولایت به نصرت تفسیر شده است.(4)