امام شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات صفحه 226

1- 631. تفسیر فخر رازی، ج 12، ص 31.

2- 632. تفسیر نسفی، ج 1، ص 289.

3- 633. انوار التنزیل، ج 6، ص 349.

4- 634. سوره آل عمران، آیه 39.

در این آیه خداوند می فرماید: ملائکه در حال نماز به حضرت زکریا بشارت به فرزند دادند، اگر این بشارت مضرّ به حضور قلب در نماز است، در مورد آیه «ولایت» نیز چنین خواهد بود!!

رابعاً: دستگیری از نیازمند با اعطای صدقه، عبادت است که در ضمن عبادتی دیگر (نماز) صورت گرفته و با آن ناسازگار نیست. آنچه که با روح نماز منافات دارد توجّه به غیر خدا است، و دستگیری از نیازمند در راستای عبادت او است. خداوند متعال می فرماید: { أَلَمْ یعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ یقْبَلُ التَّوْبَهَ عَنْ عِبادِهِ وَیأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوّابُ الرَّحِیمُ ؛(1) «آیا ندانسته اند تنها خداوند توبه را از بندگانش می پذیرد و صدقات را می گیرد و به درستی که خدا توبه پذیر مهربان است.»

قرآن در این آیه تصریح می کند که تنها خدا صدقات را اخذ می کند... بنابر این اعطای صدقه که در راه خدا و برای خدا و گیرنده اش هم خود خدا است، با نماز هیچ گونه منافاتی ندارد.

6 - اطلاق زکات بر صدقه واجب!!

برخی می گویند: کلمه «زکات» در اصطلاح، بر زکات واجب اطلاق می شود نه صدقه مستحب و از آنجا که قضیه ای که در شأن نزول آیه ذکر شده، موردش صدقه مستحب است لذا با این یا آن آیه که در آن تعبیر به «زکات» آمده منافات دارد.(2)

پاسخ: اوّلاً: قرطبی در تفسیر خود در جواب اشکال می گوید: «از همین آیه؛ یعنی جمله { وَیؤْتُونَ الزَّکاهَ وَهُمْ راکِعُونَ استفاده می شود که بر صدقه مستحب نیز کلمه زکات اطلاق می گردد؛ زیرا علی علیه السلام انگشتر خود را در حال رکوع صدقه داد. و این نظیر آیه { وَما آتَیتُمْ مِنْ زَکاهٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ(3)} است... .(4)

اسماعیل قنوی در حاشیه خود بر تفسیر بیضاوی می نویسد: «همانا صدقه