امام شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات صفحه 228

1- 639. حاشیه قنوی، ج 6، ص 249.

2- 640. ترتیب کتاب العین، ج 2، ص 758.

3- 641. سوره مؤمنون، آیه 4.

4- 642. سوره مزّمل، آیه 20.

5- 643. سوره اعراف، آیه 156.

6- 644. سوره مریم، آیه 31.

7- 645. سوره انبیا، آیه 73.

8- 646. سوره توبه، آیه 103.

افزون بر آن، اگر بپذیریم «زکات» همانند نماز در عصر نزول قرآن اصطلاح جدیدی داشته، این اصطلاح در مقابل معنای لغوی و به معنای مطلق صدقه، اعمّ از واجب و مستحب است؛ مانند واژه «صلاه» که به معنای عبادت مخصوص است که هم درباره نماز واجب به کار رفته و هم درباره نماز مستحبّی.

با این بیانات پاسخ برخی دیگر از علمای اهل سنّت نیز داده خواهد شد که می گویند: «زکات» در آیه ولایت، زکات واجب فقهی است و حضرت علی علیه السلام یا به دلیل فقر، مشمول زکات واجب نبوده و یا هرگز زکات واجب را تا وقت نماز به تأخیر نمی انداخته است. در نتیجه آیه نمی تواند در شأن آن حضرت نازل شده باشد. لیکن از مطالب گذشته معلوم شد که «زکات» در قرآن کریم به معنای رشد یا صدقه مستحبی و یا اعمّ از صدقه واجب و مستحب است.

ثالثاً: نمی توان شأن نزول آیه را که درباره حضرت علی علیه السلام است، نادیده گرفت.

7 - شمولیت در آیه

سید حمید الدین عبدالحمید آلوسی می گوید: «آیه ولایت، نزولش اختصاص به علی علیه السلام ندارد آن طور که عده ای گمان می کنند، بلکه در شأن مهاجرین و انصار نازل شده که علی علیه السلام نیز از جمله آنان است؛ زیرا جمله «الذین» به صیغه جمع آمده و لذا نمی تواند مقصود از آن خصوص علی علیه السلام باشد.»(1)

پاسخ: اوّلاً: اثبات کردیم که عرب گاهی به مصلحتی از مفرد به صیغه جمع تعبیر می کند که مورد آیه نیز از همین موارد است؛ زیرا قرآن از حضرت به جهت تعظیم، تعبیر به جمع کرده است.

ثانیاً: در مورد آیه «ولایت» یا باید به طور کلّی از روایات درباره شأن نزول آیه چشم پوشی کرد و یا اگر به آن ها ملتزم شویم نمی توانیم از شأن نزول آیه الغای خصوصیت کرده و ولایت را به همه مؤمنان تعمیم دهیم، چون با التزام به روایات، مؤمنان انحصاری می شوند.