امام شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات صفحه 461

1- 1385. تفسیر قرطبی، ج 16، ص 1.

2- 1386. البحر المحیط، ج 7، ص 507.

3- 1387. فتح القدیر، ج 4، ص 524.

4- 1388. روح المعانی، ج 25، ص 10.

5- 1389. جامع البیان، ج 20، ص 86.

6- 1390. تفسیر قرطبی، ج 10، ص 346.

7- 1391. اتقان سیوطی ج 1 ص 16.

8- 1392. تفسیر قرطبی، ج 12، ص 1.

محصور بر خویشاوندان موجود گردد، بلکه شامل کسانی نیز می گردد که بعد از نزول آیه متولّد می شوند و دارای شرایط موجودین هستند. یعنی آیه شامل هر شخص معصوم از امامان اهل بیت عترت و طهارت علیهم السلام می شود.

نظیر این آیه، آیه وصایت است. خداوند تعالی می فرماید { یوصِیکُمُ اللَّهُ فِی أَوْلادِکُمْ که شامل هم اولاد موجود در زمان نزول آیه می شود و هم اولادی که بعداً متولّد می شوند.

2 - چرا «للقربی» گفته نشد؟

ابن تیمیه در ادامه اشکال سابق خود می گوید: «دلیل این مطلب این است که خداوند نفرمود: الّا الموده لذوی القربی، بلکه فرمود: { إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی ، و اگر مقصود خداوند خویشاوندان پیامبرصلی الله علیه وآله بود. باید للقربی یا لذوی القربی می گفت، همان گونه که در آیه خمس فرمود: { وَاعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَی ءٍ فَأَنَّ للَّهِ ِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبی .(1)

پاسخ: با مراجعه به کتب تفسیر پی خواهیم برد که مفسّران درصدد پاسخ از این سؤال برآمده و جواب آن را داده اند.

زمخشری می گوید: «اگر گفته شود: چرا گفته نشد: الّا موده القربی، یا گفته نشد: الّا الموده للقربی؟ و به طور کلّی { إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی معنایش چیست؟ در جواب می گوییم: در این آیه، اهل بیت، محلّ و مکان مودّت و مقرّ آن قرار گرفته اند. به عنوان مثال، عرب می گوید: «لی فی آل فلانٍ مودّه»، برای من در آل فلان مودّت است. مقصود آن است که من آنان را دوست دارم و آنان مکان و محلّ حبّ من هستند. در مورد آیه { فِی متعلّق به مودّت نیست، بلکه متعلّق به محذوف است مثل این که می گوییم: «مال در کیسه است.» و تقدیر آن این چنین است: «الّا الموده ثابته فی القربی» مگر مودّتی که در خویشاوندان رسول ثابت است.»(2)