امام شناسی در قرآن و پاسخ به شبهات صفحه 93

قرآن و نظریه بیعت

قرآن و نظریه بیعت

از جمله مباحثی که فقها و متکلّمان مطرح کرده اند این است که آیا بیعت مردم با شخصی به عنوان حاکم اسلامی، یا بیعت اهل حلّ و عقد و یا حتّی بیعت دو یا یک نفر، به حکومت آن شخص مشروعیت می بخشد یا این که مشروعیت حکومت هر شخص، از آنجا که حاکمیت و حکومت بالاصاله از برای خداست، باید از جانب خداوند – با واسطه یا بدون واسطه - ثابت شود و بیعت مردم در حقیقت التزامی عملی از جانب آنان و تعهدی است بر گوش دادن به سخنان حاکم و اطاعت کردن از دستورهایش. و این بیعت، عهدی است که فایده اش تنها برای بیعت کننده است؟

اهل سنّت قول اوّل، و شیعه امامیه قول دوم را برگزیده اند. اکنون به بررسی این موضوع می پردازیم.

رأی اهل سنّت

فقها و متکلمان اهل سنّت یکی از مصادیق تفویض شرعی؛ به تعبیری دیگر اسبابِ مشروعیت بخشیدن به حکومت را بیعت عموم مردم، یا بیعت اهل حلّ و عقد می دانند و معتقدند که خلافت و زعامت به توسط آن مشروع می گردد. برخلاف شیعه امامیه که تنها نظریه نصّ را قبول دارند و بیعت را سببِ مشروعیت حکومت و حکم نمی دانند، بلکه تنها التزامی عملی از جانب مردم به رهبر می دانند که با آن، حکومتش فعلیت پیدا می کند.

اینک آرای اهل سنّت را نقل می کنیم:

1 - ابوالحسن علی بن محمّد ماوردی (متوفای 450 ه.ق) می گوید: