امامت، ج 3، ص: 2 صفحه 138

مجرم و مقصر میداند بواسطه محروم شدن از این مقام عالی.

3- چون کمالات و علوم و فضائل آنها از فضل خدا است اگر این نبود امکان انجام معصیت برای ایشان بود وقتی توجه بنفس خویش میکنند و این مقام و حالت که دارند اقرار بفضل پروردگار میکنند و عجز و ناتوانی خویش با عباراتی که اشاره بصدور معصیت و

گناه دارد خلاصه اینست که میگویند اگر توفیق تو نبود گناه میکردم و اگر هدایتت نبود بخطا مبتلا میشدم.

4- چون ائمه علیهم السّلام پیوسته در راه ترقی بکمالات و صعود بدرجات عالی هستند در مورد معرفت خدا و سایر سعادات وقتی توجه بمعرفت پیشین خود مینماید با کیفیت عملی که انجام داده اند اعتراف به تقصیر مینمایند و توبه میکنند ممکن است این فرمایش پیامبر اکرم را مربوط بهمین جهت دانست که فرمود من در هر روز هفتاد مرتبه استغفار میکنم.

5- چون ائمه علیهم السّلام در مقام عالی معرفت هستند نسبت بپروردگار پس هر عملی که انجام میدهند با تمام کوشش خود باز آن را لایق پیشگاه پروردگار خویش نمیدانند فرمانبرداریهای خود را معصیت میانگارند و از آنها استغفار میکنند چنانچه گناهکار استغفار می نماید هر کس از جام محبت جرعه ای نوشیده باشد از پذیرفتن وجوهی که ذکر شد امتناع ندارد عارف کامل و محب وقتی بغیر محبوب خود توجه نماید و یا دیگری را بنظر آورد خود را از بزرگترین خطاکاران میداند خداوند ما را موفق بوصول درجه محبین نماید.

* در اعتقادات صدوق مینویسد که انبیاء و پیامبران و ائمه علیهم السّلام معصوم پاک از هر نوع آلودگی هستند هرگز گناهی چه کوچک و چه بزرگ از آنها سر نمیزند مخالفت با خدا نمی کنند و مطیع فرمان اویند هر کس آنها را در هر یک از حالات غیر معصوم بداند ایشان را نشناخته ما معتقدیم که آنها متصف بمرتبه کمال و تمام و علم از ابتدای امر تا آخر هستند در هیچ یک از احوال خود نمیتوان بایشان نسبت نقص و خطا و جهل داد.

ص: 151

توضیح: معنی عصمت و تحقیق در این مورد در باب عصمت انبیاء گذشت تکرار نخواهیم کرد.

بخش هفتم معنی آل محمّد و اهل بیت و عترت و اهل و رهط و عشیره و ذریه صلوات اللَّه علیهم اجمعین

آیات: طه (20) وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاهِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها.

شعراء: (6) وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ.

طبرسی رحمه اللَّه علیه: مینویسد وَ أْمُرْ أَهْلَکَ یعنی دستور بده اهل بیتت و اهل دینت را به نماز. ابو سعید خدری نقل کرد وقتی این آیه نازل شد پیامبر اکرم بدر خانه فاطمه و علی علیهما السّلام نه ماه می آمد در موقع هر نماز میفرمود آماده نماز شدید خدا شما را رحمت کند إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً ابن عقده باسناد خود از طرق زیادی همین روایت را از اهل بیت علیهم السّلام و دیگران مانند ابو برزه و ابو رافع نقل کرده و حضرت باقر علیه السّلام فرمود: خداوند به پیامبرش دستور داده که باهل بیت خود راجع به نماز سفارش کند و آنها را اختصاص بذکر داده تا مردم بدانند اهل بیت پیامبر علیهم السّلام را در نزد خدا منزلتی است که سایر مردم ندارند از طرفی امر کرده بآنها هم با مردم سفارش کند و ایشان را بتنهائی مورد سفارش قرار داده.

در قرائت عبد اللَّه بن مسعود چنین است وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ و رهطک منهم المخلصین از حضرت صادق علیه السّلام نیز این مطلب روایت شده رازی و دیگران در تفاسیر نقل کرده اند که پیامبر اکرم پس از نزول وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاهِ هر روز صبح میرفت بدر خانه فاطمه و علی علیهما السّلام و میفرمود: موقع نماز است این کار را پیوسته انجام میداد.

بقیه گفتار در مورد این دو آیه در جلد

احوالات امیر المؤمنین علیه السّلام خواهد آمد.