امامت، ج 3، ص: 2 صفحه 65

شده روایت بطریق صحیح آن طوری است که

عیاشی نقل کرده که حضرت جواد در آن موقع پنجساله بود وقتی بقیافه آقا دقیق شدم فرمود: خداوند در باره امامت همان استدلالی را ...... و بعد فرمود: در باره یوسف میفرماید: وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ اسْتَوی آتَیْناهُ حُکْماً وَ عِلْماً و در باره یحیی میفرماید: وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا.

امکان دارد که آیه را نقل بمعنی فرموده باشد بواسطه اشاره به آیه سوره یوسف و احقاف خلاصه استدلال اینست که خداوند در سوره یوسف میفرماید:

وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَیْناهُ حُکْماً وقتی بکمال رسید در سوره احقاف مرتبه کمال را میفرماید: وَ بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَهً بچهل سالگی که رسید گروهی از مفسرین بهمین معنی نیز حمل کرده اند در این صورت استدلال کامل است ممکن است اشاره بهر سه آیه باشد.

عیاشی: علی بن اسباط از حضرت جواد نقل میکند که گفتم: مردم در مورد کوچکی سن حرف میزنند فرمود: چه میگویند؟ خداوند میفرماید:

قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلی بَصِیرَهٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی بخدا قسم پیروی پیغمبر را در آن زمان کسی جز علی علیه السّلام نکرد با اینکه در آن وقت هفت ساله بود و پدرم وقتی از دنیا رفت من نه ساله بودم چه میخواهند بگویند خداوند میفرماید فَلا وَ رَبِّکَ لا یُؤْمِنُونَ حَتَّی یُحَکِّمُوکَ تا وَ یُسَلِّمُوا تَسْلِیماً «1».

توضیح: از اینکه خداوند امیر المؤمنین را به یوسف اختصاص داده و قرین با پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله و سلم کرده کشف می شود میتوان کسیرا دعوت بسوی خدا کرد قبل از اینکه بسن بلوغ برسد و دارای چنین سنّی باشد و چون خداوند او را بمتابعت ستایش نموده معلوم می شود متابعت در

چنین سنّی پذیرفته است این خود دلیل است

بر اینکه احکام نسبت باشخاص مختلف می شود پس جایز است من در این سن امام باشم.

کافی: صفوان گفت بحضرت رضا گفتم: ما پیوسته قبل از اینکه خداوند بشما جواد علیه السّلام را عنایت کند صحبت از فرزند میکردیم میفرمودی خداوند بمن پسری خواهد داد اینک خدا عنایت کرده ابو جعفر را چشم ما روشن است خدا آن روز را نیاورد بالاخره اگر شما از دنیا رفتید چه کسی امام خواهد بود؟

با دست اشاره بابی جعفر نمود که روبرویش ایستاده بود.

عرضکردم: فدایت شوم او که سه ساله است فرمود: این مطلب موجب زیانی برای او نیست عیسی در همین سن سه سالگی حجت خدا بود.

توضیح: منظور اینست که در این سن حجت بود پس منافات با این آیه ندارد که او در گهواره حجت بود.

کافی: ابو بصیر از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرد که من خدمت ایشان رسیدم پسرک پنج ساله ای با من بود که بالغ نشده بود فرمود: چگونه خواهد بود وقتی حجت برای شما قرار دهند در این سن.

توضیح: اینکه فرمود خماسی: در لغت یعنی کسی که پنج وجب قامت او باشد و گاهی اطلاق می شود در عرف بکسی که پنج ساله باشد بنا بر معنی اول اشاره بحضرت جواد است و معنی دوم اشاره بحضرت قائم با اینکه احتمال دارد تشبیه فقط در مورد بالغ نبودن باشد کافی: ابن بزیع گفت: از حضرت جواد علیه السّلام سؤالی در مورد امامت کردم عرضکردم: ممکن است امام کمتر از هفت سال داشته باشد؟ فرمود: آری کمتر از پنج سال.

توضیح: اشاره بحضرت قائم است چون

بنا باکثر روایات چند ماه از پنج سالگی کمتر داشت وقتی پدرش از دنیا رفت.

بخشهای علامات امام و صفات و شرایط امامت

بخش اول ائمه در قریش هستند و چرا امام را امام گفته اند

عیون اخبار الرضا: باسناد تمیمی از حضرت رضا از آباء گرام خود نقل میکند که فرمود: پیامبر اکرم ائمه از قریش هستند.

معانی الاخبار: امام را امام نامیده اند چون پیشوای مردم است و از جانب خدا تعیین شده و اطاعت او بر مردم واجب است.

عیاشی: از هشام بن حکم نقل میکند از حضرت صادق علیه السّلام در باره آیه إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً من ترا امام بر مردم قرار میدهم فرمود: اگر خداوند بهتر از این اسمی را میدانست ما را به آن نام می نامید (یعنی نام امام).

بخش دوم دو امام در یک زمان نخواهد بود مگر دیگری صامت و خاموش باشد

اشاره

عیون اخبار الرضا و علل الشرائع: از حضرت رضا علیه السّلام نقل میکند که فرمود: اگر بگوید چرا جایز نیست در زمین دو امام یا بیشتر در یک زمان وجود داشته باشد در جواب گفته می شود: بعللی که از آن جمله است زیرا واحد و یکی کار و تدبیرش اختلاف پذیر نیست و دو تا هرگز کار و تدبیرشان اتفاق پذیر نخواهد بود زیرا ما هر دو نفری را مشاهده میکنیم تصمیم و اراده و تدبیر داشته باشند و هر دو واجب الاطاعه باشند و هیچ کدام در فرمانبرداری مقدم بر دیگری نباشند در نتیجه بین مردم اختلاف و مشاجره و فساد بوجود خواهد آمد در ضمن هر کس مطیع یکی از آن دو باشد نسبت به دیگری عاصی و نافرمان است در نتیجه تمام روی زمین معصیت کار خواهند بود.

و راهی با این وضع باطاعت و ایمان نخواهند داشت و این گرفتاری برای آنها از جانب خدا بوجود آمده که باب اختلاف و مشاجره را باز کرده چون دستور داده از دو نفر پیروی کنند.