حیوه القلوب (جلد5؛ امام شناسی) صفحه 309

در تفسیر حکمت به معرفت ائمه و اولوالنهی به ایشان

علی بن ابراهیم روایت کرده است که:از حضرت صادق علیه السلام پرسیدند از تفسیر آیه کریمه ولقد لقمان الحکمه(1) یعنی:بتحقیق که عطا کردیم لقمان را حکمت حضرت فرمود که:مراد از حکمت، شناختن امام زمان است.(2).

و در محاسن برقی و کافی و تفسیر عیاشی به سند صحیح از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده اند در تفسیر قول الهی و من یوت الحکمه فقد اوتی خیرا کثیرا(3) یعنی:هر کس داده شود او را حکمت، پس داده شده خیر بسیاری را حضرت فرمود که:حکمت، طاعت خدا و شناختن امام است.(4).

و عیاشی به سند دیگر از حضرت باقر علیه السلام روایت کرده است که:حکمت، معرفت امام است و اجتناب کردن از کبائری که

حق تعالی واجب گردانیده از برای آنها آتش جهنم را.(5).

و ایضا از حضرت صادق علیه السلام روایت نموده است که:حکمت، معرفت اصول دین است و فقیه و دانا بودن در مسائل دین، پس هر که از شاه فقیه و عالم به مسائل دین باشد، او حکیم است.(6).

و در بصائرالدرجات و تفسیر علی بن ابراهیم و تفسیر ابن ماهیار و مناقب ابن شهر آشوب به سندهای معتبر روایت کرده اند که:از حضرت صادق علیه السلام سؤال نمودند از تفسیر این آیه کریمه ان فی ذلک الآیات لاولی النهی(7) یعنی:بدرستی که در آفریدن زمین و راهها و کوهها و فرستادن بارانها و رویانیدن گیاهها و در هلاک کردن اهل شهرها که کافر شدند به خدا و پیغمبران، علامتی چند است برای اولی النهی یعنی صاحب عقول که نهی کند ایشان را از متابعت باطل و ارتکاب قبایح؛ حضرت فرمود:بخدا سوگند که مائیم اولوالنهی، راوی گفت:فدای تو شوم چه معنی دارد اولوالنهی؟ حضرت فرمود که:خدا خبر داد رسول خود را به آنچه بعد از او واقع خواهد شد از ادعا کردند ابوبکر خلافت را و مرتکب آن شدن و دعوی کردن عمر و عثمان بعد از او و سایر بنی امیه، پس خبر داد رسول خدا صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را به اینها، و واقع شد جمیع آنها به نحوی که خدا پیغمبر را و پیغمبر علی را خبر داده بود به نحوی که منتهی شده است بسوی ما خبر از امیر المومنین علیه السلام به آنچه بعد از آن حضرت واقع خواهد شد از پادشاهی بنی امیه و غیر ایشان، پس این است

معنی آیه که خدا ذکر کرده است در کتاب خود ان فی ذلک لآیات لاولی النهی پس مائیم اولوالنهی که به ما منتهی شده است علم اینها، پس همه صبر کردیم برای اطاعت امر خدا و راضی بودن به قضای او، پس مائیم قیام نمایندگان به امر خدا در میان خلق او و خزینه داران خدا بر دین او که ضبط می کنیم و پنهان می داریم دین و علم خدا را از دشمنان خود چنانکه پنهان داشت رسول خدا صلی الله علیه و آله تا آنکه حق تعالی او را رخصت داد که هجرت نماید از مکه به مدینه و جهاد کند با مشرکان، پس ما بر طریقه آن حضرتیم و پنهان می کنیم تا خدا رخصت دهد مار که ظاهر گردانیم دین او را به شمشیر و دعوت کنیم مردم را بسوی او، پس شمشیر بزنیم در آخر کار چنانچه حضرت رسول شمشیر زد در اول امر.(8).

*****