- اشاره 1
- مقدّمه 1
- کتاب حاضر 2
- تذکّر 2
- 1 آیه تبلیغ 5
- فصل اول آیات خلافت و زعامت مسلمین 5
- اشاره 5
- اشاره 6
- شرح و تفسیر 6
- دورنمای بحث 6
- انتخاب جانشین نقطه پایان رسالت 10
- انتخاب جانشین نقطه پایان رسالت 14
- اشاره 14
- تطبیق نشانههای سهگانه بر مسأله ولایت 18
- راه دوم: تفسیر آیه تبلیغ در سایه روایات 20
- پیامهای آیه 22
- اشاره 22
- جریان غدیر 23
- محتوای روایات غدیر 24
- 1. تفسیر ولایت و مولی در حدیث غدیر 29
- مباحث تکمیلی 29
- 2. آیاتی از سوره معارج در تأیید داستان غدیر 32
- 3. ارتباط این آیه با قبل و بعد از آن چگونه است؟ 34
- 3 آیه اکمال دین 36
- اشاره 36
- شرح و تفسیر 37
- روز اکمال دین و اتمام نعمت 37
- دورنمای بحث 37
- آن روز، چه روزی بوده است؟ 38
- راه اوّل: تفسیر آیه بدون قرائن خارجی 39
- منظور از اکمال دین چیست؟ 41
- اعترافی جالب از فخر رازی 43
- راه دوم: تفسیر آیه در سایه روایات 48
- سخنی عجیب از «آلوسی» 51
- 1. ولایت ناامیدکننده دشمنان 52
- پیامهای آیه 52
- 2. اتمام دین و اکمال نعمت در سایه ولایت 53
- 1. ولایت، اساسی ترین مسأله اسلام 53
- مباحث تکمیلی 53
- 2. ولایت دو سو دارد! 55
- اشاره 57
- 3 آیه ولایت 57
- شرح و تفسیر 58
- دورنمای بحث 58
- نشانههای ولیّ 58
- «ولی» در استعمالات قرآن 60
- راه اوّل: تفسیر آیه با قطع نظر از احادیث 60
- اشاره 60
- منظور از ولیّ در آیه مورد بحث 63
- مصداق «الّذین آمنوا ... راکعون» کیست؟ 64
- اشاره 65
- راه دوم: تفسیر آیه با توجّه به احادیث 65
- یادآوری دو نکته 68
- بهانهها و اشکالها! 69
- اشاره 69
- اشکال اوّل: إنّما دلالت بر حصر ندارد! 70
- اشکال دوم: إعطاء خاتم فعل کثیر است! 71
- اشکال سوم: انگشتر بسیار قیمتی بود! 72
- اشکال چهارم: این کار با حضور قلب نمیسازد! 73
- اشکال پنجم: چرا تمام ضمیرهای آیه جمع است؟ 74
- اشکال ششم: ولایت علی علیه السلام در حیات پیامبر صلی الله علیه و آله چه معنی دارد؟ 82
- اشکال هفتم: منظور از زکات چیست؟ 83
- نکتهای بسیار مهم! 86
- پیام آیه ولایت 88
- 4 آیه اولی الامر 89
- اشاره 89
- اولو الامر چه کسانی هستند؟ 90
- شرح و تفسیر 90
- دورنمای بحث 90
- محدوده اطاعت از اولو الامر 91
- نظرات مختلف پیرامون اولو الامر 93
- تفسیر آیه در سایه روایات 97
- اهمّیّت حدیث ثقلین 97
- سؤالات و پاسخها 101
- غزوه تبوک 103
- پیامهای آیه 107
- اشاره 111
- 5 آیه صادقین 111
- دورنمای بحث 112
- آشنائی اجمالی با سوره توبه 112
- شرح و تفسیر 115
- اشاره 115
- صادقین کیانند؟ 116
- نظریه دانشمندان اهل سنّت 117
- تفسیر آیه صادقین با آیهای دیگر از قرآن 119
- صادقین در روایات 124
- پیام آیه صادقین 125
- فصل دوم آیات فضائل اهل البیت علیهم السلام 128
- 1 آیه تطهیر 128
- اشاره 128
- مقدّمه 129
- دورنمای بحث 129
- آیه تطهیر، برهان روشن عصمت! 130
- شرح و تفسیر 130
- «اهل البیت» کیانند؟ 136
- پاسخ به چند سؤال 143
- 2 آیه مودّت 146
- اشاره 146
- سیری در آیات قبل 147
- دورنمای بحث 147
- مودّت اهل بیت، پاداش رسالت 149
- شرح و تفسیر 149
- «قربی» کیانند؟ 150
- نظرات اهل سنّت پیرامون «قربی» 153
- تفسیر «قربی» از منظر شیعه 153
- اعترافی ناخواسته! 155
- تفسیر مودّت در سخن امام صادق علیه السلام 160
- تفسیر آیه مودّت در سایه روایات 161
- چند نکته مهم 165
- پیام آیه مودّت 166
- مراحل و مراتب محبّت 168
- میثم تمّار، عاشقی خالص 169
- اشاره 171
- 3 آیه مباهله 171
- اشاره 172
- دورنمای بحث 172
- مقدّمه 172
- 1. مباهله آخرین حربه 173
- 2. مباهله یعنی چه؟ 173
- شرح و تفسیر 174
- دعوت به مباهله 174
- آیا مباهله انجام شد؟ 174
- «ابنائنا»، «نسائنا» و «انفسنا» کیانند؟ 178
- 4 آیات سوره دهر 181
- اشاره 181
- دورنمای بحث 182
- شأن نزول 183
- شرح و تفسیر 185
- ویژگیهای پنجگانه اهل البیت علیهم السلام 185
- اشاره 185
- 1. وفای به عهد و پیمان 186
- 3. رسیدگی به نیازمندان 187
- 2. ترس از قیامت 187
- 5. خوف از خداوند! 189
- 4. اخلاص 189
- مقایسه پاداشهای دنیا و آخرت! 190
- اشاره 190
- آیات پاداش 190
- نعمتهای دوازدهگانه بهشتی! 191
- شراب طهور چیست؟ 195
- اشاره 196
- 1. سوره انسان مکّی است! 196
- بهانهجوییها! و پاسخ آن 196
- 2. چراغی که بر خانه واجب است، بر مسجد حرام است! 199
- 3. آیات سوره دهر عامّ است، یا خاصّ؟ 201
- اشاره 202
- پیامهای آیه 202
- 1. اهمّیّت کمک به نیازمندان 205
- 2. کمّیّت معیار عمل نیست! 206
- 3. انعکاس آیات سوره دهر در اشعار شعرا 207
- 5 آیه توبه آدم 208
- اشاره 208
- شرح و تفسیر 209
- دورنمای بحث 209
- بازگشت به سوی خدا 209
- درسهایی از داستان حضرت آدم و حوّا! 210
- توسّل حضرت آدم! 212
- «کلمات» چه بوده است؟ 214
- آیا توسّل مشروع است؟ 216
- اقسام توسّل 217
- اقسام توحید 219
- تفسیر توحید و جایگاه والای آن 219
- اشاعره و تفسیری غلط از توحید افعالی! 221
- آیا توسّل با توحید سازگار است؟ 223
- توسّل در قرآن 225
- توسّل به بزرگان بعد از مرگشان 227
- توسّل در روایات 228
- اشاره 231
- پرستش غیر خدا جایز نیست 231
- فصل سوم آیات فضائل مخصوص حضرت علی علیه السلام 231
- 1 آیه لیلة المبیت 231
- شأن نزول 232
- دورنمای بحث 232
- اعترافات دانشمندان اهل سنّت! 234
- شرح و تفسیر 236
- معاملهای بینظیر! 236
- معامله با خداوند 236
- مقایسه این سه معامله با یکدیگر 238
- ظرافت تعبیر در آیه لیلة المبیت 239
- مقایسهای دیگر! 239
- ارتباط آیه لیلة المبیت با آیات قبل 240
- ارتباط آیه لیلة المبیت با ولایت امیر المؤمنین علیه السلام 242
- 2. آیه مورد بحث در مورد ابو ذر است! 243
- اشاره 243
- پاسخ برخی ایرادهای بیاساس! 243
- 1. آیه لیلة المبیت مربوط به آمرین به معروف است! 243
- 4. علی علیه السلام میدانست زنده میماند، یا نه؟ 244
- 3. این آیه درباره همه مهاجران و انصار است! 244
- 5. مخاطب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چه کسانی بودهاند؟ 246
- مباحث تکمیلی 247
- 1. اشعار حسّان بن ثابت در توصیف فداکاری علی علیه السلام 247
- 2. سرانجام علی علیه السلام در آن شب پرمخاطره! 248
- 3. خداوند به فداکاری علی علیه السلام مباهات میکند! 250
- پیام آیه 250
- همه چیز در مسیر رضایت خداوند 250
- اشاره 252
- 3 آیه سقایة الحاج 252
- دورنمای بحث 253
- شأن نزول 254
- نکتهای مهمّ! 256
- شرح و تفسیر 257
- ایمان به خدا، برتر از هر چیز! 257
- ارتباط آیه سقایة الحاج با ولایت 259
- اعترافی از یکی از علماء اهل سنّت! 259
- پیروی عملی از بزرگان دین 260
- پیام آیه 260
- 1. چرا نام علی علیه السلام در قرآن نیامده است؟ 262
- مباحث تکمیلی 262
- 2. چرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم منافقین را نابود نکرد؟ 264
- اشاره 265
- 3 آیه نصرت 265
- دورنمای بحث 266
- آمادگی با تمام قوا 267
- شرح و تفسیر 267
- مؤمنین کیانند؟ 270
- مؤمنین کیانند؟ 273
- دفاع از اسلام با تمام توان 273
- 4 آیه علم الکتاب 274
- اشاره 274
- هیچ چیز را بدون دلیل نپذیرید! 275
- دورنمای بحث 275
- اشاره 275
- شاهدان نبوّت 277
- شرح و تفسیر 277
- چگونگی شهادت خداوند! 278
- «من عنده علم الکتاب» کیست؟ 278
- چگونگی شاهد بودن علی علیه السلام! 280
- مقایسهای بین آصف بن برخیا و علیّ بن أبی طالب علیه السلام 282
- اشاره 283
- آیات فضائل مخصوص حضرت علی علیه السلام 283
- شرح و تفسیر آیه 44 اعراف 285
- گفتگوی بهشتیان و جهنّمیان 285
- دورنمای بحث 285
- مؤذّن کیست؟ 288
- آیا مؤذّن بودن افتخاری محسوب میشود؟ 289
- شرح و تفسیر آیه 3 سوره توبه 290
- اشاره 290
- شرح و تفسیر 293
- هشداری جدّی به مشرکان 293
- اختلاف در جزئیّات 293
- آیا این مأموریّت فضیلت است؟ 294
- ارتباط آیه «اذان» و «مؤذّن» 295
- حکمت تغییر مأموریّت ابلاغ آیات سوره برائت 297
- آیه محسنین 299
- دورنمای بحث 299
- ظالمترین انسانها! 300
- شرح و تفسیر 300
- «آورنده کلام صدق» و «تصدیقکننده آن» کیست؟ 302
- فخر رازی، تنها مخالف! 304
- اشاره 305
- 8 آیه پیشگامان نخستین 305
- شرح و تفسیر 306
- دورنمای بحث 306
- پیشگامان اسلام 306
- نخستین مرد مسلمان 310
- ارزش ایمان قبل از بلوغ! 313
- «اوّل المؤمنین» امتیازی بزرگ! 317
- پیام آیه 320
- شناخت فضایل، مقدّمهای برای عمل! 320
- 9 آیه محبّت 322
- اشاره 322
- اشاره 323
- دورنمای بحث 323
- نفوذ در دلها، مهمترین سرمایه رهبران 323
- ارتباط ایمان و عمل صالح با نفوذ در دلها 325
- شرح و تفسیر 325
- شأن نزول آیه محبّت 326
- تفسیرهای دیگری برای آیه مورد بحث 329
- شیعه چراغی پرفروغ 330
- پیام آیه شریفه 330
- 1. نفوذ در دل همگان 331
- مباحث تکمیلی 331
- 2. گستره عمل صالح 333
- اشاره 334
- 10 آیه سابقون 334
- محتوای سوره واقعه 335
- دورنمای بحث 335
- اشاره 335
- سابقون کیانند؟ 337
- شرح و تفسیر 337
- تفسیر سابقون از زبان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 338
- علی علیه السلام مصداق أتمّ و أکمل سابقون! 338
- اشاره 341
- 11 آیه اذُن واعیه 341
- داستان پیامبران 342
- دورنمای بحث 342
- شرح و تفسیر 342
- صاحب «اذُن واعیه» کیست؟ 344
- تناقض در کلام شیخ روزبهان! 346
- نکتهای ظریف از فخر رازی 347
- علی با حق و حق با علی است! 348
- علی علیه السلام بهترین قاضی! 349
- دعای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حقّ علی علیه السلام 349
- اشاره 352
- 12 آیه صالح المؤمنین 352
- شأن نزول 353
- دورنمای بحث 353
- شرح و تفسیر 355
- یاوران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 355
- صالح المؤمنین کیست؟ 358
- پیام آیه 360
- 13 آیه انذار و هدایت 361
- اشاره 361
- بازهم بهانهجوئی! 362
- دورنمای بحث 362
- شرح و تفسیر 362
- تناسب صدر و ذیل آیه 363
- «منذر» و «هادی» کیست؟ 366
- راه اوّل: تفسیر آیه با قطع نظر از روایات 366
- راه دوم: تفسیر آیه در سایه روایات 368
- پیامهای آیه ولایت و انذار 371
- اشاره 371
- 1. تعصّب و لجاجت دو مانع بزرگ! 371
- 2. اقتداء هدایت شونده به هادی 373
- 14 آیه خیر البریّه 376
- اشاره 376
- دورنمای بحث 377
- شرح و تفسیر 378
- بهترین و بدترین مخلوقات! 378
- خیر البریّه در روایات 381
- اشاره 385
- پیامهای آیه خیر البریّه 385
- 1. نظام ارزشی اسلام 385
- 2. تاریخ پیدایش شیعه 388
- 3. شیعه یعنی چه؟ 389
- 15 آیه حکمت 393
- اشاره 393
- حکمت، خیری کثیر! 394
- دورنمای بحث 394
- شرح و تفسیر 394
- علی علیه السلام صاحب حکمت! 396
- گستره علم و دانش حضرت علی علیه السلام 397
- اشاره 397
- 1. مرجعیّت علمی امام علی علیه السلام 397
- 3. امام علی علیه السلام و علم تفسیر 398
- 2. امام علی علیه السلام دروازه شهر علم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 398
- 5. امام علی علیه السلام و علم کلام 399
- 6. امام علی علیه السلام و علم فقه 399
- 4. امام علی علیه السلام واضع علم نحو 399
- 7. امام علی علیه السلام و علم حقیقت (علم باطن) 400
- 8. امام علی علیه السلام و جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 400
آیه مباهله
فَمَنْ حاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جائَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْنائَنا وَأَبْناءَکُمْ وَنِسائَنا وَنِساءَکُمْ وَأَنْفُسَنا وَأَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبینَ
«سوره آل عمران، آیه 61»
هرگاه بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز بر خیزند، به آنها بگو: بیائید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نمائیم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم!
دورنمای بحث
دورنمای بحث
آیه مباهله یکی دیگر از آیات مربوط به ولایت امیر المؤمنین علیه السلام و دو فرزندش حسن و حسین علیهم السلام است. این آیه شریفه، که موضوع آن مباهله مسلمانان با مسیحیان نجران است، از سویی حقّانیّت اسلام و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را ثابت میکند و از سوی دیگر، رفعت مقام و علوّ درجه اهل بیت پیامبر علیهم السلام را بیان میدارد و از سوی سوم، میتوان توسّط آن ولایت و خلافت امیر مؤمنان علیه السلام را به اثبات رساند.
مقدّمه
اشاره
مقدّمه
قبل از شروع به تفسیر آیه شریفه مباهله، تذکّر دو نکته لازم و ضروری است: