- اشاره 1
- مقدّمه 1
- کتاب حاضر 2
- تذکّر 2
- 1 آیه تبلیغ 5
- اشاره 5
- فصل اول آیات خلافت و زعامت مسلمین 5
- شرح و تفسیر 6
- اشاره 6
- دورنمای بحث 6
- انتخاب جانشین نقطه پایان رسالت 10
- انتخاب جانشین نقطه پایان رسالت 14
- اشاره 14
- تطبیق نشانههای سهگانه بر مسأله ولایت 18
- راه دوم: تفسیر آیه تبلیغ در سایه روایات 20
- اشاره 22
- پیامهای آیه 22
- جریان غدیر 23
- محتوای روایات غدیر 24
- مباحث تکمیلی 29
- 1. تفسیر ولایت و مولی در حدیث غدیر 29
- 2. آیاتی از سوره معارج در تأیید داستان غدیر 32
- 3. ارتباط این آیه با قبل و بعد از آن چگونه است؟ 34
- 3 آیه اکمال دین 36
- اشاره 36
- شرح و تفسیر 37
- روز اکمال دین و اتمام نعمت 37
- دورنمای بحث 37
- آن روز، چه روزی بوده است؟ 38
- راه اوّل: تفسیر آیه بدون قرائن خارجی 39
- منظور از اکمال دین چیست؟ 41
- اعترافی جالب از فخر رازی 43
- راه دوم: تفسیر آیه در سایه روایات 48
- سخنی عجیب از «آلوسی» 51
- 1. ولایت ناامیدکننده دشمنان 52
- پیامهای آیه 52
- مباحث تکمیلی 53
- 2. اتمام دین و اکمال نعمت در سایه ولایت 53
- 1. ولایت، اساسی ترین مسأله اسلام 53
- 2. ولایت دو سو دارد! 55
- اشاره 57
- 3 آیه ولایت 57
- دورنمای بحث 58
- نشانههای ولیّ 58
- شرح و تفسیر 58
- راه اوّل: تفسیر آیه با قطع نظر از احادیث 60
- اشاره 60
- «ولی» در استعمالات قرآن 60
- منظور از ولیّ در آیه مورد بحث 63
- مصداق «الّذین آمنوا ... راکعون» کیست؟ 64
- راه دوم: تفسیر آیه با توجّه به احادیث 65
- اشاره 65
- یادآوری دو نکته 68
- بهانهها و اشکالها! 69
- اشاره 69
- اشکال اوّل: إنّما دلالت بر حصر ندارد! 70
- اشکال دوم: إعطاء خاتم فعل کثیر است! 71
- اشکال سوم: انگشتر بسیار قیمتی بود! 72
- اشکال چهارم: این کار با حضور قلب نمیسازد! 73
- اشکال پنجم: چرا تمام ضمیرهای آیه جمع است؟ 74
- اشکال ششم: ولایت علی علیه السلام در حیات پیامبر صلی الله علیه و آله چه معنی دارد؟ 82
- اشکال هفتم: منظور از زکات چیست؟ 83
- نکتهای بسیار مهم! 86
- پیام آیه ولایت 88
- 4 آیه اولی الامر 89
- اشاره 89
- شرح و تفسیر 90
- اولو الامر چه کسانی هستند؟ 90
- دورنمای بحث 90
- محدوده اطاعت از اولو الامر 91
- نظرات مختلف پیرامون اولو الامر 93
- تفسیر آیه در سایه روایات 97
- اهمّیّت حدیث ثقلین 97
- سؤالات و پاسخها 101
- غزوه تبوک 103
- پیامهای آیه 107
- اشاره 111
- 5 آیه صادقین 111
- آشنائی اجمالی با سوره توبه 112
- دورنمای بحث 112
- شرح و تفسیر 115
- اشاره 115
- صادقین کیانند؟ 116
- نظریه دانشمندان اهل سنّت 117
- تفسیر آیه صادقین با آیهای دیگر از قرآن 119
- صادقین در روایات 124
- پیام آیه صادقین 125
- اشاره 128
- 1 آیه تطهیر 128
- فصل دوم آیات فضائل اهل البیت علیهم السلام 128
- دورنمای بحث 129
- مقدّمه 129
- شرح و تفسیر 130
- آیه تطهیر، برهان روشن عصمت! 130
- «اهل البیت» کیانند؟ 136
- پاسخ به چند سؤال 143
- 2 آیه مودّت 146
- اشاره 146
- دورنمای بحث 147
- سیری در آیات قبل 147
- مودّت اهل بیت، پاداش رسالت 149
- شرح و تفسیر 149
- «قربی» کیانند؟ 150
- تفسیر «قربی» از منظر شیعه 153
- نظرات اهل سنّت پیرامون «قربی» 153
- اعترافی ناخواسته! 155
- تفسیر مودّت در سخن امام صادق علیه السلام 160
- تفسیر آیه مودّت در سایه روایات 161
- چند نکته مهم 165
- پیام آیه مودّت 166
- مراحل و مراتب محبّت 168
- میثم تمّار، عاشقی خالص 169
- اشاره 171
- 3 آیه مباهله 171
- اشاره 172
- مقدّمه 172
- دورنمای بحث 172
- 2. مباهله یعنی چه؟ 173
- 1. مباهله آخرین حربه 173
- دعوت به مباهله 174
- شرح و تفسیر 174
- آیا مباهله انجام شد؟ 174
- «ابنائنا»، «نسائنا» و «انفسنا» کیانند؟ 178
- 4 آیات سوره دهر 181
- اشاره 181
- دورنمای بحث 182
- شأن نزول 183
- شرح و تفسیر 185
- اشاره 185
- ویژگیهای پنجگانه اهل البیت علیهم السلام 185
- 1. وفای به عهد و پیمان 186
- 3. رسیدگی به نیازمندان 187
- 2. ترس از قیامت 187
- 5. خوف از خداوند! 189
- 4. اخلاص 189
- اشاره 190
- آیات پاداش 190
- مقایسه پاداشهای دنیا و آخرت! 190
- نعمتهای دوازدهگانه بهشتی! 191
- شراب طهور چیست؟ 195
- بهانهجوییها! و پاسخ آن 196
- اشاره 196
- 1. سوره انسان مکّی است! 196
- 2. چراغی که بر خانه واجب است، بر مسجد حرام است! 199
- 3. آیات سوره دهر عامّ است، یا خاصّ؟ 201
- پیامهای آیه 202
- اشاره 202
- 1. اهمّیّت کمک به نیازمندان 205
- 2. کمّیّت معیار عمل نیست! 206
- 3. انعکاس آیات سوره دهر در اشعار شعرا 207
- 5 آیه توبه آدم 208
- اشاره 208
- شرح و تفسیر 209
- دورنمای بحث 209
- بازگشت به سوی خدا 209
- درسهایی از داستان حضرت آدم و حوّا! 210
- توسّل حضرت آدم! 212
- «کلمات» چه بوده است؟ 214
- آیا توسّل مشروع است؟ 216
- اقسام توسّل 217
- تفسیر توحید و جایگاه والای آن 219
- اقسام توحید 219
- اشاعره و تفسیری غلط از توحید افعالی! 221
- آیا توسّل با توحید سازگار است؟ 223
- توسّل در قرآن 225
- توسّل به بزرگان بعد از مرگشان 227
- توسّل در روایات 228
- اشاره 231
- فصل سوم آیات فضائل مخصوص حضرت علی علیه السلام 231
- 1 آیه لیلة المبیت 231
- پرستش غیر خدا جایز نیست 231
- دورنمای بحث 232
- شأن نزول 232
- اعترافات دانشمندان اهل سنّت! 234
- معامله با خداوند 236
- شرح و تفسیر 236
- معاملهای بینظیر! 236
- مقایسه این سه معامله با یکدیگر 238
- مقایسهای دیگر! 239
- ظرافت تعبیر در آیه لیلة المبیت 239
- ارتباط آیه لیلة المبیت با آیات قبل 240
- ارتباط آیه لیلة المبیت با ولایت امیر المؤمنین علیه السلام 242
- 2. آیه مورد بحث در مورد ابو ذر است! 243
- اشاره 243
- 1. آیه لیلة المبیت مربوط به آمرین به معروف است! 243
- پاسخ برخی ایرادهای بیاساس! 243
- 4. علی علیه السلام میدانست زنده میماند، یا نه؟ 244
- 3. این آیه درباره همه مهاجران و انصار است! 244
- 5. مخاطب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چه کسانی بودهاند؟ 246
- 1. اشعار حسّان بن ثابت در توصیف فداکاری علی علیه السلام 247
- مباحث تکمیلی 247
- 2. سرانجام علی علیه السلام در آن شب پرمخاطره! 248
- 3. خداوند به فداکاری علی علیه السلام مباهات میکند! 250
- همه چیز در مسیر رضایت خداوند 250
- پیام آیه 250
- اشاره 252
- 3 آیه سقایة الحاج 252
- دورنمای بحث 253
- شأن نزول 254
- نکتهای مهمّ! 256
- ایمان به خدا، برتر از هر چیز! 257
- شرح و تفسیر 257
- ارتباط آیه سقایة الحاج با ولایت 259
- اعترافی از یکی از علماء اهل سنّت! 259
- پیام آیه 260
- پیروی عملی از بزرگان دین 260
- مباحث تکمیلی 262
- 1. چرا نام علی علیه السلام در قرآن نیامده است؟ 262
- 2. چرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم منافقین را نابود نکرد؟ 264
- 3 آیه نصرت 265
- اشاره 265
- دورنمای بحث 266
- آمادگی با تمام قوا 267
- شرح و تفسیر 267
- مؤمنین کیانند؟ 270
- دفاع از اسلام با تمام توان 273
- مؤمنین کیانند؟ 273
- 4 آیه علم الکتاب 274
- اشاره 274
- دورنمای بحث 275
- هیچ چیز را بدون دلیل نپذیرید! 275
- اشاره 275
- شاهدان نبوّت 277
- شرح و تفسیر 277
- «من عنده علم الکتاب» کیست؟ 278
- چگونگی شهادت خداوند! 278
- چگونگی شاهد بودن علی علیه السلام! 280
- مقایسهای بین آصف بن برخیا و علیّ بن أبی طالب علیه السلام 282
- آیات فضائل مخصوص حضرت علی علیه السلام 283
- اشاره 283
- شرح و تفسیر آیه 44 اعراف 285
- گفتگوی بهشتیان و جهنّمیان 285
- دورنمای بحث 285
- مؤذّن کیست؟ 288
- آیا مؤذّن بودن افتخاری محسوب میشود؟ 289
- اشاره 290
- شرح و تفسیر آیه 3 سوره توبه 290
- اختلاف در جزئیّات 293
- شرح و تفسیر 293
- هشداری جدّی به مشرکان 293
- آیا این مأموریّت فضیلت است؟ 294
- ارتباط آیه «اذان» و «مؤذّن» 295
- حکمت تغییر مأموریّت ابلاغ آیات سوره برائت 297
- دورنمای بحث 299
- آیه محسنین 299
- شرح و تفسیر 300
- ظالمترین انسانها! 300
- «آورنده کلام صدق» و «تصدیقکننده آن» کیست؟ 302
- فخر رازی، تنها مخالف! 304
- اشاره 305
- 8 آیه پیشگامان نخستین 305
- شرح و تفسیر 306
- دورنمای بحث 306
- پیشگامان اسلام 306
- نخستین مرد مسلمان 310
- ارزش ایمان قبل از بلوغ! 313
- «اوّل المؤمنین» امتیازی بزرگ! 317
- پیام آیه 320
- شناخت فضایل، مقدّمهای برای عمل! 320
- اشاره 322
- 9 آیه محبّت 322
- نفوذ در دلها، مهمترین سرمایه رهبران 323
- دورنمای بحث 323
- اشاره 323
- شرح و تفسیر 325
- ارتباط ایمان و عمل صالح با نفوذ در دلها 325
- شأن نزول آیه محبّت 326
- تفسیرهای دیگری برای آیه مورد بحث 329
- پیام آیه شریفه 330
- شیعه چراغی پرفروغ 330
- مباحث تکمیلی 331
- 1. نفوذ در دل همگان 331
- 2. گستره عمل صالح 333
- 10 آیه سابقون 334
- اشاره 334
- محتوای سوره واقعه 335
- دورنمای بحث 335
- اشاره 335
- سابقون کیانند؟ 337
- شرح و تفسیر 337
- علی علیه السلام مصداق أتمّ و أکمل سابقون! 338
- تفسیر سابقون از زبان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 338
- 11 آیه اذُن واعیه 341
- اشاره 341
- دورنمای بحث 342
- شرح و تفسیر 342
- داستان پیامبران 342
- صاحب «اذُن واعیه» کیست؟ 344
- تناقض در کلام شیخ روزبهان! 346
- نکتهای ظریف از فخر رازی 347
- علی با حق و حق با علی است! 348
- دعای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حقّ علی علیه السلام 349
- علی علیه السلام بهترین قاضی! 349
- اشاره 352
- 12 آیه صالح المؤمنین 352
- دورنمای بحث 353
- شأن نزول 353
- یاوران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 355
- شرح و تفسیر 355
- صالح المؤمنین کیست؟ 358
- پیام آیه 360
- 13 آیه انذار و هدایت 361
- اشاره 361
- دورنمای بحث 362
- بازهم بهانهجوئی! 362
- شرح و تفسیر 362
- تناسب صدر و ذیل آیه 363
- «منذر» و «هادی» کیست؟ 366
- راه اوّل: تفسیر آیه با قطع نظر از روایات 366
- راه دوم: تفسیر آیه در سایه روایات 368
- پیامهای آیه ولایت و انذار 371
- اشاره 371
- 1. تعصّب و لجاجت دو مانع بزرگ! 371
- 2. اقتداء هدایت شونده به هادی 373
- 14 آیه خیر البریّه 376
- اشاره 376
- دورنمای بحث 377
- شرح و تفسیر 378
- بهترین و بدترین مخلوقات! 378
- خیر البریّه در روایات 381
- اشاره 385
- پیامهای آیه خیر البریّه 385
- 1. نظام ارزشی اسلام 385
- 2. تاریخ پیدایش شیعه 388
- 3. شیعه یعنی چه؟ 389
- 15 آیه حکمت 393
- اشاره 393
- دورنمای بحث 394
- حکمت، خیری کثیر! 394
- شرح و تفسیر 394
- علی علیه السلام صاحب حکمت! 396
- گستره علم و دانش حضرت علی علیه السلام 397
- اشاره 397
- 1. مرجعیّت علمی امام علی علیه السلام 397
- 3. امام علی علیه السلام و علم تفسیر 398
- 2. امام علی علیه السلام دروازه شهر علم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 398
- 6. امام علی علیه السلام و علم فقه 399
- 4. امام علی علیه السلام واضع علم نحو 399
- 5. امام علی علیه السلام و علم کلام 399
- 8. امام علی علیه السلام و جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 400
- 7. امام علی علیه السلام و علم حقیقت (علم باطن) 400
2- ادّعای فخر رازی، مبنی بر این که مجموعه روایات موجود پیرامون آیه شریفه محلّ بحث، تنها سه روایت مذکور است، سخن بیاساسی است؛ زیرا همانطور که گذشت، بیش از چهل روایت در این زمینه وجود دارد و جالب این که بیشتر این روایات از خود اهل سنّت نقل شده است، ولی امان از تعصّب و لجاجت که وقتی دامنگیر انسان میگردد، باعث میشود که او سخنان غیر منتظره بگوید، هر چند دانشمندی چون فخر رازی باشد! علاوه بر این که اگر در مسألهای، مانند آیه فوق، بیش از چهل روایت به ما رسیده باشد، میتوان ادّعا کرد که چندین برابر آن، روایت وجود داشته که در طول تاریخ از بین رفته است؛ مخصوصاً در دوران سیاه و تاریک بنی امیّه که رسماً با فضائل و مناقب اهل البیت علیهم السلام، مخصوصاً آنچه مربوط به امیر مؤمنان علیه السلام بود، مبارزه میشد و کسی جرأت بیان و نشر فضائل آن حضرت را نداشت و چه بسا افرادی بودند که فضائلی از حضرت میدانستند و جرأت بیان آن را نداشتند و آن فضائل را با خود به گور بردند! جوّ خفقان و اختناق بقدری شدید بود که افرادی که فضائل اهل بیت را میگفتند تحت تعقیب قرار میگرفتند، بلکه اگر کسی نام فرزندش را علی مینهاد، نیز مورد مؤاخذه قرار میگرفت!
با این شرایط سخت اگر در مسألهای 40 روایت به ما برسد به جرأت میتوان ادّعا کرد که چند برابر این مقدار روایت بوده که در طول تاریخ از بین رفته است!
نتیجه این که، با توجّه به روایات فراوان، که در حدّ تواتر است و برخی از آنها به طور مفصّل مطرح شد، شکّی باقی نمیماند که آیه شریفه «إنما ولیکم اللَّه» در شأن حضرت امیر مؤمنان علیه السلام وارد شده و آن حضرت، پس از خداوند و پیامبرش، سرپرست مسلمانها و امام و رهبر و پیشوای آنهاست.
بهانهها و اشکالها!
اشاره
بهانهها و اشکالها!
علیرغم دلالت روشن آیه شریفه بر ولایت امیر المؤمنین علیه السلام، برخی از دانشمندان اشکالها و ایرادهایی پیرامون دلالت آیه مطرح کردهاند که بسیاری از