متخلفین از دستور شرع مقدس دو گروه بودند:
گروه اول: به خدا و تعالیم الهی و نبوت رسول اکرم ایمان داشتند اما ایمانی ضعیف و معرفی ناچیز. اینان در مواقعی به کشش غرایز حیوانی و به انگیزه‌ی ارضای شهوات و خواهش‌های نفسانی مرتکب گناه می‌شدند، بیش و کم به اعمال نامشروع دست می‌زدند و دامن را به معصیت آلوده می‌ساختند ولی در باطن نه با اساس اسلام مخالفت داشتند و نه با حلال و حرام آن معارضه می‌کردند. این گروه با کارهای نا روایی که انجام می‌دادند مرتکب گناهان فردی می‌شدند و عملا به نفس خویش ستم روا می‌داشتند.
گروه دوم: منافقین بودند که در باطن ایمان نداشتند اما به ظاهر اظهار اسلام می‌نمودند و خویشتن را در صف افراد باایمان جای می‌دادند. هدف اینان در نفاق و دورنگی آن بود که اولا از تمام مصونیت‌های قانونی و مزایایی که در اسلام شامل تمام مسلمانان است برخوردار گردند و ثانیا از درآمدهای عمومی مسلمین منتفع شوند و در منافع اقتصادی با آنان سهیم و شریک باشند.
نقش ائمه در مقابل منافقین
منافقین در عصر رسول گرامی صلی الله علیه و آله و سلم بودند و قرآن شریف از آنان نام برده است بعد از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم تا امروز نیز همچنان بوده و هستند آرزوی باطنی این گروه آن بود که آیین الهی از بیخ و بن بر افتد، دین